Page 132 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Prezes UOKiK na podstawie wydanych i nadesłanych przez SOKiK wyroków (art. 47945 k.p.c.).
Umieszczenie postanowienia wzorca umowy w rejestrze postanowień uznanych za niedozwolone
powoduje powstanie rozszerzonej prawomocności materialnej i rozszerzonej powagi rzeczy osą-
dzonej56. Natomiast prawomocny wyrok oddalający powództwo o uznanie danego postanowienia
wzorca umowy za niedozwolone nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej w sprawie z powództwa
innego uprawnionego podmiotu, niebędącego stroną poprzedniego procesu, o uznanie za niedo-
zwolonego tego samego postanowienia wzorca umownego57. Wpisanie treści wyroku do rejestru
postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone zapewnia wyeliminowanie klauzul abu-
zywnych z obrotu prawnego poprzez jawność rejestru postanowień wzorców umowy uznanych
za niedozwolone, która umożliwia zapoznanie się z informacjami w nim zawartymi, moc wiążącą
wyroku oraz– rozszerzoną prawomocność wyroku (art. 47943 k.p.c.)58. Sąd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów jest obowiązany zarządzić publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądo-
wym i Gospodarczym (art. 47944 § 1 k.p.c.).

4. Najistotniejsze nowelizacje kodeksu postępowania cywilnego
w zakresie ochrony zbiorowych interesów konsumentów

Sposób dochodzenia ochrony interesów zbiorowych konsumentów i ukształtowania kontroli sądo-
wej postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest od pewnego
czasu przedmiotem zainteresowania doktryny prawa. Jest to związane zarówno ze zgłaszanymi
w 2011 r. propozycjami legislacyjnymi59, jak i z identyfikowanymi w praktyce problemami z funk-
cjonowaniem obecnego modelu kontroli sądowej60.

Szereg istotnych zmian dokonany został nowelizacją ustawą z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego61.
Zasadniczym celem nowelizacji było wdrożenie rozwiązań wzmacniających polski system ochro-
ny konkurencji i konsumentów, wpływających na większą skuteczność obecnie obowiązujących
regulacji (szczególnie w zakresie zwalczania karteli, będących najpoważniejszymi naruszeniami
konkurencji) oraz na uproszczenie i skrócenie procedur, zwłaszcza w zakresie kontroli koncentracji

umownych stosowanych przez przedsiębiorcę, SPP 2010, Nr 3, s. 34.
56 W uchwale z dnia 19 stycznia 2003 r., III CZP 95/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 25, Sąd Najwyższy przyjął, że powaga

rzeczy osądzonej wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza - od chwili wpisania tego
postanowienia do rejestru (art. 47943 k.p.c.) - ponowne wytoczenie powództwa w tym przedmiocie, także przez osobę
nie biorącą udziału w sprawie, w której wydano wyrok. Stanowisko to Sąd Najwyższy podzielił w uchwale z dnia 13
lipca 2006 r., III SZP 3/06, OSNP 2007, nr 1-2, poz. 34, oraz w wyroku z dnia 20 czerwca 2006 r., III SK 7/06, OSNP
2007, nr 13-14, poz. 207, które odnosiły się do stosowania postanowień o treści tożsamej z postanowieniami uznanymi
za niedozwolone i wpisanymi do rejestru jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. W innej uchwale
z dnia 7 października 2008 r. ( III CZP 80/08, OSNC 2009, nr 9, poz. 118) Sąd Najwyższy przyjął, że rozszerzona pra-
womocność wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47943
w związku z art. 365 k.p.c.) nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa przez tego samego lub innego powoda
– w tym także przez organizację społeczną działającą na rzecz ochrony interesów konsumentów – przeciwko innemu
przedsiębiorcy, niebiorącemu udziału w postępowaniu, w którym zapadł wyrok, stosującemu takie same lub podobne
postanowienia wzorca, jak wpisane do rejestru, o którym mowa w art. 47945 § 2 k.p.c.

57 Wyrok SN z dnia 16 września 2011 r., I CSK 676/10,
58 M. Romanowski, W sprawie charakteru i skutków abstrakcyjnej kontroli niedozwolonych postanowień wzorców
umownych stosowanych przez przedsiębiorcę, SPP 2010, Nr 3, s. 39 i n.
59 W uzasadnieniu pierwotnego (następnie zmienionego) projektu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 2011 r.,
przygotowanego przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego, przewidywano możliwość przeniesienia w przyszłości
spraw z zakresu ochrony konkurencji i regulacji telekomunikacji do sądów administracyjnych (na wzór proponowanej reformy
w sprawach z zakresu regulacji energetyki, poczty i transportu kolejowego) – zob. uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Sejm VI kadencji, druk nr 4332), s. 53–54.
60 M. Bernatt, W sprawie kontroli sądowej postępowania przed Prezesem UOKiK, PiP 2013, nr 3, s. 89 i n.
61 Dz. U. 2014, poz. 945.

132