Page 129 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

mentów2430. Obie wskazane powyżej regulacje zawierają odmienne reżimy prawne w zakresie
odpowiedzialności za opisane w nich zachowania. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumen-
tów umożliwia wykorzystanie instrumentów o charakterze administracyjnym, natomiast ustawa
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – środków pozwalających na cywilnoprawne dochodze-
nie roszczeń. Należy zauważyć, że: „To samo zachowanie przedsiębiorcy może stać się przed-
miotem dwóch odrębnych postępowań, przy czym prowadzenie jednego z nich nie wyklucza
drugiego (żadne z nich nie jest bowiem prejudycjalne w stosunku do drugiego), nie jest zatem
wykluczone prowadzenie równolegle obu postępowań”.

Poprzedzenie postępowania sądowego postępowaniem administracyjnym przed Prezesem UOKiK
odzwierciedla z jednej strony złożony – cywilnoprawny i publicznoprawny – charakter rozpozna-
wanych w tym postępowaniu spraw, z drugiej strony zaś prowadzi do wniosku, że postępowanie
sądowe nie powinno mieć charakteru inkwizycyjnego i że ustawodawca istotny ciężar wyjaśnienia
stanu faktycznego sprawy i ustalenia istnienia lub nieistnienia praktyk ograniczających konkurencję
nałożył na, poprzedzające postępowanie sądowe, postępowanie prowadzone przez Prezesa UOKiK37.
Postępowanie sądowe powinno mieć charakter kontradyktoryjny, uwzględniający przy tym materiał
dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji między tymi
dwiema różnymi formami ochrony prawnej może uzasadniać racjonalność wyboru przez ustawo-
dawcę – dla wyjaśnienia sprawy stosowania praktyki ograniczającej konkurencję – jednocześnie in-
strumentów postępowania administracyjnego i sądowego postępowania cywilnego38.

3. Postępowanie sądowe dla ochrony zbiorowych interesów
konsumentów

Zbiorowe interesy konsumentów mogą być chronione w dwojaki sposób, bądź za pomocą powódz-
twa bądź w drodze powództwa o uznanie wzorca umowy za niedozwolony39. Objęcie konsumenta
ochroną środkami przewidzianymi w prawie antymonopolowym nie wyłącza dochodzenia przez
niego roszczeń cywilnoprawnych przed sądem40.

Postępowanie procesowe przed sądem ochrony konkurencji i konsumentów toczy się na zasa-
dach postępowania kontradyktoryjnego, jednak może zostać wszczęte dopiero po wyczerpaniu
postępowania administracyjnego przed Prezesem UOKiK41. Uregulowane jest w art. 47928–47935
k.p.c. i jest to postępowanie dwuinstancyjne, a od prawomocnego orzeczenia sądu II instancji
możliwe jest jeszcze wniesienie skargi kasacyjnej, która ma charakter nadzwyczajnego środka
zaskarżenia. W postępowaniu sądowym można wykorzystać materiał dowodowy zebrany w po-
stępowaniu przed Prezesem UOKiK, ale znaczenie tego ostatniego postępowania ogranicza się do
tego, że przeprowadzenie postępowania administracyjnego jest warunkiem dopuszczalności drogi
sądowej oraz że w postępowaniu sądowym sąd ochrony konkurencji i konsumentów sprawuje kon-
trolę legalności, a także zasadności i celowości decyzji wydanej przez Prezesa UOKiK w toku tego
postępowania42. Wszczęcie sądowego postępowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji

37 Szerzej E. Nowińska, M. du Vall, Dualizm trybu postępowania w przypadku czynów nieuczciwej konkurencji go-
dzących w zbiorowe interesy konsumentów, MoP 2003, nr 21,s. 23.

38 Wyrok SN z 29.5.1991 r., III CRN 120/91, OSNCP 1992, Nr 5, poz. 87.
39 Szerzej m.in. K. Weitz, Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, [w:]
T. Wiśniewski (red.), Postępowanie w sprawach gospodarczych, System Prawa Handlowego, t. 7,Warszawa 2007, s. 186;
M. Rejdak, Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Komentarz, Warszawa
2009, s. 38 i n.; taż, Powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone i o zakazanie ich wykorzysty-
wania w praktyce, KPP 2009, z. 1, s. 135.
40 Wyrok SN z dnia 28 stycznia 2002 r., I CKN 112/99, OSNC 2002/11/144.
41 T. Ereciński, Komentarz do art. 47928 k.p.c. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpo-
znawcze, red. T. Ereciński, t. II, Warszawa 2012, s. 825.
42 K. Flaga- Gieruszyńska, Komentarz do art. 47928 k.p.c. [w:] A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępo-
wania cywilnego. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2014, s.

129