Page 127 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

zawierana umowa25. Interes zbiorowy konsumentów w rozumieniu związanym z potrzebami jest
zawsze złożoną relacją pomiędzy pewnym obiektywnym stanem rzeczy (faktycznym lub praw-
nym), a oceną tego stanu, dokonywaną z perspektywy przysługujących środków oraz możliwych
korzyści (rodzaju chronionych potrzeb), jakie ten stan przynosi wielu konsumentom traktowanym
jako jeden podmiot26.

Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów wiąże się z dopuszczalnością wykorzystania
złożonych procedur. Podstawową cechą wspólną spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsu-
menta, z zakresu regulacji energetyki, z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty oraz z zakre-
su regulacji transportu kolejowego jest ich charakter jako spraw mających podłoże normatywne
w regulacjach prawa publicznego. Prawo ochrony konkurencji i konsumentów, prawo energetycz-
ne, prawo telekomunikacyjne, prawo pocztowe i prawo regulujące transport kolejowy należą do
dziedziny przepisów publicznoprawnych27. Niektóre z tych spraw są kwalifikowane jako sprawy
o ochronę zbiorowych interesów konsumentów, jako mające na celu ochronę pewnego abstrakcyj-
nego interesu, stanowiącego część interesu publicznego Przede wszystkim konsumentowi służy
samodzielne postępowanie przed Sądem Okręgowym w Warszawie – sądem ochrony konkurencji
i konsumentów o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz postępowanie z od-
wołania lub zażalenia od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W tych
sprawach pierwszy etap postępowania wiąże się z wydaniem decyzji przez Urząd Ochrony Kon-
kurencji i Konsumentów. Ma tu miejsce szczególna konstrukcja proceduralna przyjęta przez usta-
wodawcę przy ich rozpatrywaniu, gdyż dla rozpoznania i rozstrzygnięcia tych spraw przewidziana
została dwuetapowa procedura. W pierwszym etapie sprawy są załatwiane w szczególnych po-
stępowaniach administracyjnych, prowadzonych przed prezesami właściwych urzędów, tj. przed
Prezesem UOKiK, Prezesem URE, Prezesem UKE oraz Prezesem UTK. Sprawy na tym etapie
załatwiane są przez wydanie odpowiedniej decyzji administracyjnej; w toku administracyjnego
etapu procedury wydawane są ponadto postanowienia. W drugim etapie, po wyczerpaniu drogi po-
stępowania administracyjnego przed prezesem właściwego urzędu, postępowanie toczy się przed
SOKiK. W obecnym stanie prawnym drugi etap procedury obejmuje dwuinstancyjne postępowa-
nie sądowe, po którego zakończeniu dopuszczalna jest jeszcze skarga kasacyjna do SN.

Podstawowym zadaniem UOKiK w tym obszarze jest występowanie w interesie publicznym
– wszczynanie postępowań administracyjnych o naruszenie tych interesów28. W ich efekcie Prezes
Urzędu wydaje decyzje zakazujące stosowania praktyk naruszających prawa słabszych uczestni-
ków rynku oraz nakłada na nich kary pieniężne29. Prezesowi UOKiK przysługuje prawo kontroli
wzorców stosowanych w umowach z udziałem konsumentów30. Korzystając z tego prawa, kieruje
do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozwy o uznanie takich klauzul za niedozwolone31.
Postanowienia, które w oparciu o prawomocny wyrok sądu wpisane zostały do prowadzonego
przez UOKiK „Rejestru klauzul niedozwolonych”, nie mogą być używane w obrocie prawnym
z udziałem konsumentów. Stroną postępowania przed UOKiK jest każdy, wobec kogo zostało
wszczęte postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsu-
mentów. Prezes Urzędu wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie stosowania

25 T. Wiśniewski, K. Weitz, K. Gajda – Roszczynialska, [w:] T. Wiśniewski (red.), Postępowanie w sprawach gospo-
darczych, System Prawa Handlowego, t. 7,Warszawa 2007, s. 184.

26 M. Rejdak, Współczesne… , s. 458–459.
27 Wyrok SN z 25.9.2002 r., I CKN 964/00, OSN 2004, Nr 2, poz. 20.
28 M. Szydło, Publicznoprawna ochrona zbiorowych interesów konsumentów, MoP 2004, Nr 17, s. 791.
29 Szerzej na temat rodzajów decyzji J. Sroczyński, Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów: decyzja zobo-
wiązująca (uwagi praktyczne oraz de lege ferenda), internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2012, nr
1(1), s. 97 i n.
30 K. Kohutek [w:] K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, Komentarz, Warszawa
2006, s. 68.
31 D. Miąsik [w:] T. Skoczny, A. Jurkowska, D. Miąsik, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz,
Warszawa 2009, art. 24, Nb 10.

127