Page 135 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

za dopuszczenie, w ramach sprawowanych funkcji, do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu
praktyk ograniczających konkurencję.

Stworzenie możliwości nałożenia przez Prezesa UOKiK na przedsiębiorcę obowiązków pub-
likacyjnych w decyzjach zobowiązaniowych w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów ma zapobiegać dalszym takim praktykom. Obecnie taka możliwość istnieje jedy-
nie w przypadku decyzji nakazującej zaniechania stosowaniu praktyki (art. 26 ust. 2 u.o.k.i.k.)
oraz w przypadku decyzji stwierdzającej zaniechanie stosowania określonej praktyki (art. 27 ust. 4
u.o.k.i.k.). Publikacja takiej decyzji umożliwia zapoznanie się z rozstrzygnięciem Prezesa UOKiK
przez osoby najbardziej zainteresowane, np. przez zamieszczenie informacji na stronie interneto-
wej przedsiębiorcy lub w mediach, w których wcześniej ogłaszał się przedsiębiorca.

Istotne znaczenie ma wydłużenie terminów na zakończenie prowadzonego postępowania w spra-
wie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów do 4 i – w przypadku skomplikowa-
nych spraw – 5 miesięcy. Są to jednak terminy instrukcyjne i mogą ulec przedłużeniu zgodnie z art.
35-38 k.p.a., ale ustawowe ich wydłużenie wprowadzi większy realizm i dostosuje stan faktyczny
do stanu prawnego.

Najwięcej problemów w praktyce sprawia kontrola abstrakcyjna wzorców umownych. Prezes
UOKiK podkreśla, że wpis klauzuli do rejestru niedozwolonych postanowień umownych oznacza,
że od tego momentu stosowanie takiej klauzuli jest zakazane we wszystkich wzorcach umownych.
Takie stanowisko Prezesa Urzędu potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego72, w którym wska-
zano, iż stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych
za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Kon-
kurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru, o którym mowa w art. 47945 § 2 k.p.c., może być
uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za naruszające zbiorowe interesy konsumentów73. Jak
wskazuje orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, kontrola incydentalna – pomimo wytycznych
zawartych w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości bardzo rzadko jest sprawowana z urzędu przez
sądy powszechne74. Realizacja wskazanych w glosowanym orzeczeniu obowiązków sądu krajowe-
go w zakresie przeprowadzenia dochodzenia prowadzącego do ustalenia, czy dane postanowienie
umowne należy do zakresu zastosowania dyrektywy o klauzulach abuzywnych, a następnie czy ma
ono charakter nieuczciwy ma zaś niewątpliwie przyczyniać się do zapewnienia skutecznej ochrony
konsumenta jako słabszej strony umowy, której treść została jednostronnie opracowana przez profe-
sjonalistę. Zatem gdyby w konkretnym postępowaniu toczącym się przed polskim sądem zaistniała
konieczność zbadania nieuczciwego charakteru zawartego w umowie standardowej postanowienia
ustalającego wyłączną właściwość miejscową sądu, polski sąd powinien z urzędu, a więc nie cze-
kając na wniosek konsumenta, zbadać, czy postanowienie takie należy oceniać z punktu widzenia
przepisów o klauzulach abuzywnych i czy ma ono charakter nieuczciwy75.

Nadto przyjęcie, iż postepowanie przed SOKiK jest postępowaniem przed sądem I instan-
cji powoduje brak możliwości eliminacji uchybień proceduralnych i kontrolowania przez sądy
powszechne naruszeń przepisów postępowania przed Prezesem UOKiK76. Nowelizacji ustawy

72 Uchwała SN z dnia 13.07.2006 r. sygn. akt III SZP 3/06, OSNP 2007, Nr 1–2, poz. 35.
73 Szerzej N. Matlak, Przegląd decyzji Prezesa UOKiK dotyczących naruszeń zbiorowych interesów konsumentów na rynku
usług finansowych w latach 2012–2014 internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2014, nr 6(3), s. 97.
74 Tak Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 9 listopada 2010 r. , C-137/08 w sprawie VB Pénzügyi Lízing Zrt. v.
Ferenc Schneider, Zb. Orz. 2010, s. s. 1-0000; Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2012 r., C-618/10,
LEX nr 1164386. Jednakże literalne brzmienie przepisów regulujących przedmiotowe postępowanie nie wskazuje na
obowiązek prowadzenia z urzędu dochodzenia w celu ustalenia, czy dane postanowienie umowne, w tym określające
wyłączną właściwość miejscową sądu, należy do zakresu zastosowania dyrektywy o klauzulach abuzywnych, a następ-
nie czy ma ono charakter nieuczciwy. Taka kompetencja wynika jednak z samej właściwości rzeczowej SOKiK. Wydaje
się, że obowiązek ten w większym stopniu dotyczy innych sądów cywilnych i spoczywa na nich w przypadku rozpozna-
wania sporów wynikających z umowy opartej na wzorcu, niekoniecznie dotyczących bezpośrednio jego nieuczciwego
charakteru.
75 W. Baranowska-Zając, Glosa do wyroku TS z dnia 9 listopada 2010 r., C-137/08, el. LEX nr 612123.
76 M. Bernatt, W sprawie kontroli sądowej postępowania przed Prezesem UOKiK, PiP 2013, nr 3, s. 95.

135