Page 124 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

tyki rynkowe, istotnie deformujące zachowania rynkowe konsumentów zniekształcają warunki, na
jakich powinna opierać się skuteczna konkurencja. Tym samym stanowią podstawę do uruchomie-
nia instrumentów publicznoprawnych, niezależnie od możliwości dochodzenia uprawnień przez
indywidualnych konsumentów11.

Obecnie obowiązująca Dyrektywa 2009/22/WE nie precyzuje wprawdzie treści przedmiotu za-
kazu praktyk szkodzących wymienionym interesom, ale przez zawarcie w załączniku do niej dy-
rektyw konsumenckich, które są źródłem prawa materialnego, wyraźnie ukierunkowuje działania
organów krajowych transponujących ten akt. Artykuł 1 ust. 2 dyrektywy stanowi, że szkodliwą
praktykę stanowi każdy czyn niezgodny z dyrektywami wymienionymi w załączniku I, który na-
rusza zbiorowe interesy konsumentów. Dlatego zmiany w art. 24 ust. 2 i art. 25 u.o.k.k. zostały
wprowadzone w związku z wymogami określonymi dyrektywą 2005/29/WE w art. 20 u.p.n.p.r.12.

Nadmienić należy, iż ochrona zbiorowych interesów konsumentów nie wyłącza ochrony wyni-
kającej z przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Ustawa o ochro-
nie konkurencji i konsumentów w sposób wyraźny wskazuje, że dokonanie nieuczciwej praktyki
rynkowej nie wyłącza ochrony realizowanej na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym. Wskazane uregulowanie oznacza, iż w razie dokonania przez przedsiębior-
cę nieuczciwej praktyki rynkowej dochodzenie ochrony za pomocą instrumentów administracyj-
nych w postaci wszczęcia postępowania przed organem antymonopolowym nie prowadzi do utra-
ty możliwości jej egzekwowania również na drodze cywilnoprawnej. Powyższe rozwiązanie jest
w pełni uzasadnione. Po pierwsze, nie została zamknięta droga indywidualnego dochodzenia przez
konsumentów swoich praw w sytuacji zagrożenia lub naruszenia jego interesów. Należy również
zauważyć, że nie tylko konsument, lecz także inne podmioty (rzecznicy interesu publicznego)
mogą działać w celu ochrony interesów konsumentów.

Bardzo istotną rolę dla doprecyzowania pojęcia zbiorowych interesów konsumentów odgrywa
orzecznictwo. Jak wskazał w wyroku z dnia 22 lipca 2009 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumen-
tów13, dla oceny, czy w danym przypadku występuje praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsu-
mentów, konieczne jest ustalenie, iż działanie przedsiębiorcy jest działaniem bezprawnym oraz na-
rusza zbiorowy interes konsumenta. Bezprawną praktyką przedsiębiorcy jest działanie, jak również
zaniechanie, czyli niepodjęcie żadnych działań pomimo istnienia prawnego obowiązku działania.
Ponadto bezprawnymi działaniami są nie tylko te działania, które są sprzeczne z prawem, ale rów-
nież z dobrymi obyczajami oraz zasadami współżycia społecznego, które jako normy postępowania
obowiązujące w obrocie gospodarczym winny być przestrzegane tak jak przepisy prawa. Bezpraw-
ne praktyki przedsiębiorców muszą być ponadto wymierzone w interesy zbiorowe konsumentów,
czyli odnosić się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów, gdy będą naruszać prawa
nieograniczonej i bliżej nieokreślonej liczby konsumentów. Należy przy tym wskazać, iż dopiero ku-
mulatywne wystąpienie wszystkich tych przesłanek może powodować uznanie, że wystąpiła niedo-
zwolona praktyka – brak jednego z tych elementów powoduje niemożność zastosowania przepisów
u.o.k.i.k14. Doprecyzowanie tego pojęcia znalazło wyraz w decyzji Prezesa UOKiK, który wskazał,

wym praktykom rynkowym, SPP 2011, Nr 2, s. 37 i n.; R. Stefanicki, Komentarz do art. 24 u.o.k.k. [w:] T. Skoczny
(red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz., Warszawa 2014, s. 749.

11 Szerzej K. Kohutek, Stosowanie art. 81 TWE po reformie wspólnotowego prawa konkurencji (ze szczególnym
uwzględnieniem sytuacji przedsiębiorstw), „Europejski Przegląd Sądowy” 2006, nr 3, s. 27

12 R. Stefanicki, Prawo uczciwej konkurencji a ochrona konsumentów…, s. 39.
13 Sygn. akt: XVII Ama 26/09, (Dz. Urz. UOKiK).
14 Szerzej M. Rejdak, Próba ekonomicznej interpretacji definicji pojęcia konsument (art. 221 k.c.), w: Wykładnia
prawa. Odrębności w wybranych gałęziach prawa (red. L. Leszczyński), Lublin 2006; taż, Postępowanie w sprawach
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Komentarz, Warszawa 2009; taż, Powództwo o uznanie posta-
nowień wzorca umowy za niedozwolone i zakazanie ich wykorzystywania, KPP 2009, Nr 1; taż, Współczesne przemiany
w procesie cywilnym w odniesieniu do ochrony interesów konsumentów (indywidualnych, zbiorowych oraz grupo-
wych), w: Ius et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka (red. A. Jakubecki, J. A. Strzępka),
Warszawa 2010; taż, Procesowa ochrona grupowych interesów konsumentów przed niedozwolonymi (nieuczciwymi)
postanowieniami wzorców umów, w: Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa

124