Page 125 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

iż źródłem tego rodzaju praktyk nie jest siła ekonomiczna i władza rynkowa profesjonalisty, ale jego
przewaga nad nieprofesjonalnymi uczestnikami obrotu, przejawiająca się nie tyle w indywidualnych
transakcjach, co w relacjach z nieskonkretyzowaną – co do ilości – grupą odbiorców15.

Rozumienie praktyki naruszającej zbiorowe konsumentów nie nasuwa zastrzeżeń, co miał już
okazję Sąd Najwyższy wyrazić w swym orzecznictwie16. Jak wynika z orzecznictwa przez prakty-
kę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów należy rozumieć przede wszystkim godzące w nie
bezprawne działanie przedsiębiorcy17. Działania cechujące się bezprawnością, to takie działania,
które są sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa. Z powyższego wynika, że ochronie pod-
legają nie jakiekolwiek faktyczne interesy konsumentów, lecz ich interesy prawne, czyli uznane
przez ustawodawcę za zasługujące na ochronę i zabezpieczenie.

Z definicji swej zbiorowy interes konsumentów jest częścią interesu publicznego, co powoduje, że
naruszenie zbiorowego interesu konsumentów następuje z zasady w przypadkach odnoszących się do
nieokreślonego kręgu osób, a nie zdefiniowanej grupy konsumentów i ich indywidualnych interesów.
Zatem z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów będziemy mieć do czynienia wtedy, gdy
konkretne działanie przedsiębiorcy nie będzie miało ściśle określonego adresata, lecz będzie skiero-
wane do nieoznaczonego z góry kręgu podmiotów. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów
oznacza, że pewne działanie przedsiębiorcy daje się potencjalnie odnieść do wielu niezindywiduali-
zowanych konsumentów traktowanych jako wspólny podmiot18. Chodzi zatem o to, że działanie to
jest w stanie wywołać niekorzystne następstwa w odniesieniu do każdego z konsumentów (a nie je-
dynie wobec określonego konsumenta) i zagraża ono, przynajmniej potencjalnie, interesom każdego
z członków zbiorowości konsumentów. nie stanowi zbiorowego interesu suma indywidualnych inte-
resów konsumentów. Chociaż stwierdzenie naruszenia nawet indywidualnego interesu konsumenta
nie wyklucza uznania, że dochodzi równocześnie do naruszenia publicznego, zbiorowego interesu
konsumentów w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, to jednak
będzie miało to miejsce jedynie wówczas, gdy indywidualne pogwałcenie przepisów tej ustawy mo-
głoby w jakikolwiek sposób prowadzić do ustanowienia lub utrwalenia monopolistycznych praktyk
rynkowych19. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, stwierdzenie naruszenia nawet indywidualnego
interesu konsumenta nie wyklucza uznania, że dochodzi równocześnie do naruszenia publicznego,
zbiorowego interesu konsumentów w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsu-
mentów, to jednak będzie miało to miejsce jedynie wówczas, gdy indywidualne pogwałcenie prze-
pisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów mogłoby w jakikolwiek sposób prowadzić do
ustanowienia lub utrwalenia monopolistycznych praktyk rynkowych20.

Należy zauważyć, że zbiorowy interes konsumentów jest odrębną i samodzielną kategorią, nie-
zależną od sumy indywidualnych interesów konsumentów. Trzeba zatem dążyć do takiego zdefi-
niowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, aby wyraźnie odróżniały się one
od praktyk godzących jedynie w indywidualne interesy konsumentów.

Warto równocześnie zauważyć, że fakt naruszenia zbiorowych interesów konsumentów nie wyklu-
cza bynajmniej tego, iż uszczerbku doznają także przy okazji indywidualne interesy konsumentów.
Skoro bowiem traktujemy zbiorowe interesy konsumentów jako ich uprawnione i zgeneralizowane

konsumenckiego na prawo krajowe (red. M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, A. Wiewiórska-Domagalska), Warszawa 2012;
M. Rejdak, P. Pietkiewicz, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2011;

15 Decyzja Prezesa UOKiK z 11 marca 2005 r., nr RGD – 16/2005.
16 Zwłaszcza wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2008 r., III SK 27/07, oraz wyrok z dnia 24 lipca 2003 r., I CKN 498/01
- Dz. Urz. UOKiK 2004/1/283.
17 Tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2009 r., III SK 41/08, OSNP 2011, nr 1-2, poz. 31.
18 Jednakże, jak wskazał w wyroku z 26 lutego 2004 r., (III SK 2/04) Sąd Najwyższy, stwierdzenie naruszenia indywi-
dualnego interesu konsumenta nie wyklucza uznania, że dochodzi równocześnie do naruszenia publicznego, zbiorowego
interesu konsumentów w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
19 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14 lutego 2007 r., VI ACa 980/06, Legalis nr 420475.
20 Wyrok SN z 26.02.2004 r. III SK 2/04, OSNP 2004/19, s. 343; tak też decyzja Prezesa UOKiK z 27.02.2007 r. nr
RKR 9/2007.

125