Page 123 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

1. Pojęcie zbiorowych interesów konsumentów

Przede wszystkim zaznaczyć należy, iż brak jest definicji legalnej pojęcia zbiorowych interesów
konsumentów. Mimo istnienia w prawie polskim instytucji zbiorowych interesów konsumentów,
wraz ze skutecznymi środkami ich ochrony, często występują praktyczne problemy przy dokony-
waniu ustalenia, czy w określonej sprawie „ów” interes występuje, a ma to kluczowe znaczenie dla
realizacji ochrony zbiorowych interesów konsumentów w drodze wszczęcia przedmiotowego po-
stępowania. W przepisie art. 24 ust. 3 u.o.k.i.k. jest jedynie użyte pojęcie ,,zbiorowy interes konsu-
mentów” przy braku wskazania jego rozumienia. Zawarto tu zastrzeżenie, że „Nie jest zbiorowym
interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów” (art. 24 ust. 3 u.k.o.i k.).
Ustawodawca chciał w ten sposób dokonać autonomizacji zbiorowych interesów konsumentów
oraz wyraźnie zaakcentować ich odrębność.

Istotne znaczenie miało dokonanie zmian wynikłych z konieczności wdrożenia rozwiązań i pro-
cedur usprawniających stosowanie kolejnych uregulowań z zakresu prawa wspólnotowego, jak
i zmian oznaczających bieżącą modyfikację niektórych materialnoprawnych i procesowych zasad
polskiego prawa antymonopolowego. W dyrektywie 98/27/WE pojęcie „zbiorowy interes kon-
sumentów” określono negatywnie, wskazując, że nie jest nim suma interesów poszczególnych
jednostek poszkodowanych naruszeniem ich praw oraz że omawiane postanowienia nie powodują
uszczerbku dla poszczególnych spraw wniesionych indywidualnie przez osoby poszkodowane.
O problemie interpretacyjnym świadczy fakt, że nawet w niektórych decyzjach Prezesa UOKiK
brakuje przejrzystości argumentacji przy wyznaczaniu punktów granicznych tego, co stanowi inte-
res zbiorowy, a co ma jedynie wymiar indywidualny, jednostkowy. Zbiorowy interes może się od-
nosić do pewnej grupy konsumentów, wyodrębnionej ze względu na charakter lub przedmiot istot-
nego zagrożenia lub naruszenia. Nie decyduje tutaj kryterium ilościowe, ale jakościowe. Działania
prawne podejmowane w celu ochrony zbiorowych interesów konsumenta są zawsze działaniami
w interesie publicznym. Wzgląd na ważny interes publiczny usprawiedliwiający ograniczenia swo-
body prowadzenia działalności gospodarczej można rozumieć jako zezwolenie na jego ochronę
kosztem wolności gospodarczej, a raczej przeciwdziałanie jej nadużywaniu. Ochrona interesu pub-
licznego stanowi swoiste zabezpieczenie przed zagrożeniami dla wolności podejmowania działal-
ności gospodarczej na równych zasadach. Inaczej mówiąc, zakreślenie granic tej wolności prawem
przedmiotowym nie byłoby zasadne, gdyby sama wolność była niezagrożona10. Nieuczciwe prak-

M. Sieradzka (w:) K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa
2008, s. 576; M. Sieradzka, Wykładnia pojęcia „zbiorowy interes konsumentów” na tle orzecznictwa, Glosa 2008, nr
3, s. 102; M. Szydło, Publicznoprawna ochrona zbiorowych interesów konsumentów, MoP 2004, nr 17, s. 791; D. Mią-
sik (w:) T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009; C. Banasiński,
E. Piątek (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2010, s.

Szerzej M. Sieradzka, Wykładnia pojęcia „zbiorowy interes konsumentów” na tle orzecznictwa, Glosa 2008, nr 3,
s.102 i n.

W literaturze pojawia się pogląd, iż w przeciwieństwie do wcześniej obowiązującej ustawy antymonopolowej, obec-
na ustawa formułuje wprost zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (art. 24 ust. 1). Z powyższego
wynika, że praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów są czynami bezprawnymi (czynami niedozwolony-
mi) – A. Wędrychowska-Karpińska, A. Wiercińska-Krużewska, Komentarz do art.24 ustawy o ochronie konkurencji
i konsumentów [w:] Stawicki A. (red.), Stawicki E. (red.), Baehr J., Krüger J., Kwieciński T., Radwański M., Turno B.,
Wędrychowska-Karpińska A., Wiercińska-Krużewska A., Wierciński A.,Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.
Komentarz., Warszawa 2011, s.

M. Szydło, Publicznoprawna ochrona zbiorowych interesów konsumentów, MoP 2004, Nr 17, s. 793.
Szerzej M. Król-Bogomilska, Kierunki najnowszych zmian polskiego prawa antymonopolowego, Europejski Prze-
gląd Sądowy 2009, nr 6, s. 4 i n..
Obecnie dyrektywa 2009/22/WE.
Tak decyzje Prezesa UOKiK oraz SOKiK w tej materii D. Miąsik, w: Skoczny, Jurkowska, Miąsik, Stawa o ochronie
konkurencji i konsumentów. Komentarz, 2009, s. 963 i n. Zob. też A. Jurkowska, D. Miąsik, T. Skoczny, M. Szydło,
Nowa uokik, s. 16 i n.
10 R. Stefanicki, Prawo uczciwej konkurencji a ochrona konsumentów w świetle ustawy o przeciwdziałaniu nieuczci-

123