Page 119 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

następującego po miesiącu, w którym oświadczenie tego odbiorcy dotarło do przedsiębiorstwa ener-
getycznego, aczkolwiek ten odbiorca może wskazać późniejszy termin rozwiązania umowy.

Wejście w życie ustawy o prawach konsumenta21 wyposażyło tę kategorię podmiotów w do-
datkowy instrument niweczący nawiązany stosunek prawny. Jeśli umowy o dostarczanie energii
lub umowa kompleksowa zostały zawarte poza lokalem przedsiębiorstwa energetycznego lub na
odległość, wówczas konsumentowi – odbiorcy przysługuje prawo odstąpienia od umowy. W myśl
art. 27 tej ustawy Konsument może w terminie 14 dni odstąpić od umowy bez podawania przy-
czyny i bez ponoszenia kosztów. Jednak został tutaj poczyniony wyjątek związany z koniecz-
nością ponoszenia przez konsumenta-odbiorcę kosztów pobranej energii. Niewątpliwie umowy
o dostarczanie energii elektrycznej zawiera się po to, aby natychmiast zacząć korzystać z tego
dobra. Z tego względu interes przedsiębiorstw energetycznych byłby naruszony, gdyby konsument
mógł nadużywać swojego uprawnienia i nie płacić za zużytą energię w ciągu tych 14 dni. W celu
zobowiązania konsumenta do zapłaty zużytej energii do czasu odstąpienia od umowy przedsiębior-
ca musi dopełnić pewnych obowiązków22. W pierwszej kolejności zgodnie z art. 15 ust. 3 oraz 21
ust. 2 u.pr.kons. przedsiębiorstwo energetyczne musi otrzymać wyraźne żądanie konsumenta do
dostarczenia energii elektrycznej przed upływem terminu do odstąpienia od umowy zawartej poza
lokalem lub na odległość. W takiej sytuacji, gdy konsument – odbiorca wykona prawo odstąpienia
od tej umowy będzie musiał proporcjonalnie zapłacić za świadczenie spełnione do chwili odstąpie-
nia (art. 35 u.pr.kons). Aczkolwiek w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo od razu przystąpiło do wyko-
nania umowy bez uzyskania wskazanego żądania konsumenta – odbiorcy albo nie poinformowało
w ogóle konsumenta – odbiorcę o tym prawie, który następnie od tej umowy odstąpił, nie będzie
ponosić kosztów zużytej energii za czas do odstąpienia (art. 36 pkt 1).

3.4 Znaczenie taryfy dla konsumenta - odbiorcy

Jedną z essentialia negotii umowy sprzedaży jest określenie ceny za sprzedawane dobro. W sek-
torze energetycznym cena energii elektrycznej jest ustalana w różny sposób w zależności od tego,
czy dany przedsiębiorca działa w warunkach konkurencji. Akurat w obrocie detalicznym energią
elektryczną, w której uczestniczą konsumenci przedsiębiorstwa obrotu mają obowiązek przedsta-
wiać Prezesowi URE taryfy do zatwierdzenia. Z tego względu nie jest możliwe negocjowanie ceny
sprzedawanej energii, co stanowi przejaw wyłączenia autonomii stron w kształtowaniu tak istot-
nego elementu umowy sprzedaży23. Jednak wytrącenie przez ustawodawcę z rąk uczestników tego
obrotu uprawnienia do dowolnego kształtowania cen ma wymierne skutki względem konsumen-
ta-odbiorcy. Ustalone w taryfie postanowienia z jednej strony równoważą interesy kontrahentów,
natomiast z drugiej stanowią główny mechanizm protekcji interesów odbiorców przed nieuzasad-
nionym poziomem cen i stawek opłat24. Już od dawna przyjęto w orzecznictwie25 oraz w literatu-
rze26, że taryfa pomimo swoich publicznoprawnych konotacji jest wzorcem umownym, o którym
mowa w art. 384 k.c. Warte podkreślenia jest teza jednego z orzeczeń Sadu Najwyższego, gdzie

21 Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r. poz. 827)
22 Michał Krzykowski, Ustawa o prawach konsumenta a odbiorca na rynku energetycznym w: T. Skoczny, D. Kar-
czewska, M. Namysłowska (red.) Ustawa o prawach konsumenta, Legalis (dostęp 10.06.2015 r.)
23 Zob. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 października 1999 r., sygn. akt K 12/99, OTK 1999, nr 6, poz.
120; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2006 r., IV CSK 97/06, LEX nr 465617.
24 Tak wyraźnie art. 45 ust.1 pkt. 3. Oczywiście przyjęcie takiego stanowiska nie sprzyja rozwojowi konkurencji, ale
przecież na tym polega specyfika tego sektora gospodarczego, że konkurencja wdrażana jest przez reglamentację, która
wyznacza sposób funkcjonowania przedsiębiorstw energetycznych na rynku.
25 Z orzecznictwa zob. Wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2003 r. V CK 38/02, Legalis, Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 7 lipca 2005 r. V CK 855/04, Legalis. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2005 r., III CK 173/05, Legalis,
26 Zob. J. Pokrzywniak, Taryfy dla paliw gazowych lub energii w świetle orzecznictwa sądowego (w:) Regulacja – inno-
wacja w sektorze energetycznym, red. A. Walaszek-Pyzioł, Legalis (dostęp 3.03.2015), który przedstawia przegląd aktual-
nych stanowisk dotyczących taryfy jako wzorca umownego.; M. Czarnecka, T. Ogłódek, Prawo energetyczne…, s. 643;
D. Nowak, M. Woszczyk, w: M. Swora, Z. Murasa (red.) Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2010, s. 1246.

119