Page 114 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji energii elektrycznej oraz jej obrotem,
natomiast z drugiej strony występują podmioty połączone z tymi przedsiębiorstwami odpowiedni-
mi liniami elektroenergetycznymi oraz innymi instalacjami, którzy zbiorczo nazywani są odbior-
cami tej energii elektrycznej. Samo prawo energetyczne milczy na temat udziału konsumenta na
tym rynku, ale definiuje pojęcie odbiorcy, co wydaje się uzasadnione, ponieważ energetyka jest
dziedziną strategiczna nie tylko ze względu na bezpieczeństwo państwa, ale również dla zachowa-
nia odpowiedniego ładu w społeczeństwie. Stąd też ta dziedzina prawa otacza ochroną wszystkich
odbiorców niezależnie od tego, czy w rozumienia prawa cywilnego będą uważani za profesjonali-
stów lub też nie, jeśli ich interesom może zagrozić przewaga monopolistyczna, organizacyjna lub
negocjacyjna przedsiębiorstw energetycznych. Wobec powyższego przez odbiorcę energii elek-
trycznej należy rozumieć każdego, kto otrzymuje lub pobiera energię elektryczną od przedsiębior-
stwa energetycznego na podstawie zawartej z nim umowy. Jest to kategoria bardzo szeroka i w ta-
kim też stopniu zróżnicowana wewnętrznie. Jeśli głównymi cechami, które ma spełnić podmiot,
aby uzyskać status „odbiorcy” jest otrzymanie lub pobieranie energii elektrycznej na podstawie
umowy zawartej z przedsiębiorca energetycznym, to odbiorcą będzie osoba fizyczna, zużywająca
tę energię na potrzeby bytowe, jak również same przedsiębiorstwa energetyczne, które otrzymaną
energię odsprzedadzą lub zużyją na potrzeby własne. Z tego też względu w prawie energetycz-
nym wyróżniono pojęcie odbiorcy końcowego, odbiorcy w gospodarstwie domowym i odbiorcy
wrażliwego, aby zapewnić większe działania osłonowe dla tych odbiorców, którzy nadal pozostają
w mniej korzystnym położeniu. Odbiorcą końcowym jest każdy podmiot, który dokonuje zakupu
energii elektrycznej na własny użytek, przy czym nie chodzi tu o zakup energii elektrycznej w celu
jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej. Z tego też
względu z odbiorcami końcowymi mamy do czynienia na detalicznym rynku obrotu energią. Róż-
nica pomiędzy odbiorcą końcowym a odbiorcą w gospodarstwie domowym polega na tym, że ten
ostatni nabywa energię elektryczną wyłącznie w celu zużycia jej w gospodarstwie domowym.

Prawo energetyczne posługuje się spójną siatką terminologiczną odnoszącą się do zakresu pod-
miotowego tej ustawy, a zakwalifikowanie do którejkolwiek kategorii wiąże się z doniosłymi konse-
kwencjami prawnymi. Odnosząc tę uwagę do odbiorców każdy ich rodzaj łączy się z różnymi upraw-
nieniami, których znaczenie rośnie odwrotnie proporcjonalnie do ich pozycji względem przedsiębior-
stwa energetycznego. W tym miejscu należy więc zadać pytanie o możliwość wpisania w tę zróżnico-
waną siatkę pojęciową jednolitego terminu konsument. Podejmując próbę udzielenia odpowiedzi na
zadane pytanie trzeba zaznaczyć, że w myśl art. 221 k.c. konsument jest osobą fizyczną dokonującą
z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub
zawodową, a zatem do zagadnienia trzeba podejść dwutorowo. W pierwszej kolejności należy ustalić
w jakich sytuacjach pojawi się konieczność posługiwania się tym pojęciem wraz z całym system
ochrony tego uczestnika obrotu cywilnoprawnego, a następnie jego relacji do prawa energetyczne-
go. Nie ulega wątpliwości, że relacje pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą mają
charakter umowny, a tym samym cywilnoprawny, mimo pewnych konotacji administracyjnopraw-
nych. W rezultacie ochrona konsumencka wystąpi w tych wszystkich przypadkach, w których osoba
fizyczna nawiązuje relacje umowne z przedsiębiorstwem energetycznym. W kreowaniu wzajemnych
praw i obowiązków przedsiębiorstwo energetyczne nie różni się niczym od innych przedsiębiorstw
nawiązujących stosunki z pozostałymi uczestnikami obrotu prywatnoprawnego.

Biorąc pod uwagę zakres podmiotowy ochrony konsumenckiej należy stwierdzić, że mówiąc
o konsumencie na rynku energii, chodzi głównie o odbiorców w gospodarstwach domowych. Po-
zostałe rodzaje odbiorców wykraczają poza pojęcie konsumenta, ponieważ jedynie w tych przy-
padkach na pewno zostanie zrealizowana podstawowa przesłanka statusu konsumenta, a wiec

Zob. art. 3 pkt 12 pr. ener.
Zob. art. 3 pkt 13 pr. ener.
J. Kędzia, w: M. Swora, Z. Murasa (red.) Prawo energetyczne. Komentarz, Warszawa 2010, s. 223.
Zob. art. 3 pkt 13a pr. ener.

114