Page 104 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

577 § 3 k.c. Nie ma także przeszkód, żeby w umowie gwarancji gwarant mógł ograniczyć swoje
obowiązki np. do wymiany wadliwej rzeczy dopiero po dwukrotnej naprawie albo do naprawy
wadliwej rzeczy, wyłączając jednocześnie możliwość żądania przez uprawnionego z gwarancji
wymiany rzeczy na wolną od wad14. W przypadku ujawnienia się wady, na mocy art. 579 k.c.,
kupujący może bowiem skorzystać z przysługujących mu niezależnie od gwarancji uprawnień z ty-
tułu rękojmi15. Co prawda, jak słusznie wskazano w wyroku SN z dnia 16 kwietnia 2004 r.16, ku-
pujący w pewnych sytuacjach, tj. przy ich umownym wyłączeniu (z art. 558 k.c.) nie może korzy-
stać z uprawnień z rękojmi, zdając się tylko na ograniczone umową uprawnienia z gwarancji. Jak
podkreślił SN nie stoi to jednak na przeszkodzie, że umowa gwarancji może ograniczyć obowiązki
gwaranta tylko do naprawy rzeczy i wyłączyć możliwość żądania wymiany rzeczy wadliwej na
wolną od wad. Ograniczenie obowiązków gwaranta w taki sposób nie pozostaje w sprzeczności
z ustawą, zasadami współżycia społecznego i naturą prawną gwarancji17. Stanowisko takie wydaje
się słuszne, choćby wnioskując a maiori ad minus. Skoro można w ogóle nie udzielić gwarancji, to
tym bardziej udzielając jej gwarant może ograniczyć uprawnienia kupującego w stosunku do tych,
które zostały mu przyznane mocą ustawy18, np. wyłączając prawo żądania zwrotu zapłaconej ceny
czy wymiany rzeczy na nową.

Przepisy regulujące gwarancję nie określają, komu przysługuje prawo wskazania konkretne-
go sposobu realizacji uprawnień gwarancyjnych z tych podanych kupującemu do wyboru. Wyni-
kać to będzie zazwyczaj z treści udzielonej gwarancji. W przypadku braku wyraźnego wskazania
w oświadczeniu gwarancyjnym należy jednak przyjąć, że wybór sposobu zaspokojenia podmiotu
uprawnionego (kupującego) należy do gwaranta w świetle art. 365 § 1 k.c., jako upoważnienia
przemiennego (facultas alternativa), a nie zobowiązania przemiennego19. Jednakże sposób w jaki
gwarant będzie korzystał z tego prawa podmiotowego może zostać poddany ocenie w oparciu o art.
5 k.c.20. Pozostawienie gwarantowi takiego wyboru prowadzi jednak w praktyce do podjęcia przez
niego decyzji o naprawie, a nie wymianie rzeczy, co uniemożliwia kupującemu korzystanie z niej
przez okres naprawy i nie zawsze przywraca jej pełną sprawność. Gwarant może także wielokrotnie
podejmować decyzję o naprawie, a nie o wymianie tej samej wadliwej rzeczy. W takich przypad-
kach zasadnym jest przyjęcie, że kupujący może skutecznie żądać wymiany, ponieważ pozbawienie
go możliwości korzystania z rzeczy objętej gwarancją sprzeciwia się celowi instytucji gwarancji21.

Analizując uprawnienia kupującego z gwarancji podkreślić należy, że ich realizacja nie zależy ani
od tego, czy zbadał on rzeczy przy zakupie, ani też zasadniczo od zawiadomienia gwaranta o fakcie
ujawnienia się wady w rzeczy sprzedanej. W literaturze przedmiotu reprezentowany jest nawet po-
gląd, że w odniesieniu do rzeczy, które sprzedawane są jako pełnowartościowe, bez obniżenia ceny,
nie zależy od wiedzy kupującego o wadach22.

Zagadnienie zbadania rzeczy przez kupującego odróżnić należy od nałożenia przez gwaranta na
uprawnionego – w ramach udzielonej gwarancji – pewnych obowiązków, noszących miano tzw. wa-
runków gwarancji. Od ich spełnienia często zależy, czy kupujący będzie mógł w ogóle dochodzić

14 Por. postanowienie SN z dnia 5 marca 2003 r., III CZP 101/02, Prok. i Pr. 2003, nr 9, s. 29.
15 Tak też W.J. Katner (w:) S. Włodyka (red.), System..., t. 5, s. 882; A. Brzozowski (w:) K. Pietrzykowski (red.), Ko-
mentarz..., t. II, s. 323; tak też w postanowieniu SN z dnia 5 marca 2003 r., III CZP 101/02, Prok. i Pr. 2003, nr 9, s. 29.
16 I CK 599/03, OSP 2005, z. 4, poz. 57.
17 Zob. W.J. Katner, glosa aprobująca do wyroku SN z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 599/03, OSP 2005, z. 4, poz. 57;
zob. też R. Stefanicki, Gwarancja jakości..., s. 25 i n.; Z. Gawlik (w:) Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. III,
wyd. 3, Warszawa 2010, s. 145–146.
18 Tak też W. J. Katner, glosa do wyroku SN z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 599/03, OSP 2005, z. 4, poz. 57, s. 239.
19 Zob. Cz. Żuławska (w:) G. Bieniek (red.), Komentarz..., t. 2, wyd. 9, s. 122–123; E. Łętowska, Prawo umów...,
s. 430; tak też Z. Marmaj, Dochodzenie i realizacja roszczeń z tytułu gwarancji i rękojmi. Zagadnienia prawnomaterialne
i procesowe, Studia Prawnicze 1990, nr 2, s. 257.
20 Zob. wyrok SN z dnia 12 maja 1998 r., II CKN 744/97, LEX nr 1224963.
21 Wyrok SN z dnia 3 maja 1980 r., I CR 2/80, NP 1981, nr 5, s. 152; wyrok SN z dnia 3 listopada 1977 r., IV CR
441/77, OSNC 1978, nr 11, poz. 207; tak Cz. Żuławska (w:) G. Bieniek (red.), Komentarz..., t. 2, wyd. 9, s. 122.
22 Tak m.in. M. Nesterowicz (w:) Komentarz, 1989, s. 576.

104