Page 44 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

trwałym nośniku, w języku lub jednym z języków państwa członkowskiego, w którym konsument
przebywa lub którego jest obywatelem, zgodnie z wyborem konsumenta, o ile jest to język urzę-
dowy Wspólnoty120. W odniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa przed-
siębiorca udziela konsumentowi informacji przewidzianych w art. 6 ust. 1 na papierze lub, jeżeli
konsument wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku. Informacje te muszą być czytelne oraz
sformułowane w prostym, zrozumiałym języku. Przedsiębiorca dostarcza konsumentowi egzem-
plarz podpisanej umowy lub potwierdzenie zawarcia umowy na papierze lub, jeżeli konsument
wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku121. Przytoczone przepisy potwierdzają, że cechą
charakterystyczną umów konsumenckich jest ich forma dokumentowa, nie zawsze równoważna
formie pisemnej w tradycyjnym ujęciu k.c. Fakt ten uwzględniła Komisja Kodyfikacyjna Prawa
Cywilnego, która w projekcie księgi pierwszej nowego Kodeksu cywilnego przewidziała tzw. for-
mę dokumentową. Według projektowanego art. 105 „Dokumentem jest informacja obejmująca treść
oświadczenia woli lub innego oświadczenia, utrwalona w sposób umożliwiający jej zachowanie
i odtworzenie”. „Dla zachowania formy dokumentowej należy złożyć oświadczenia woli w po-
staci dokumentu w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie” (art. 106).
W uzasadnieniu projektu wskazano, że forma dokumentowa może w niektórych przypadkach za-
stąpić formę pisemną, liberalizując w ten sposób rygoryzm prawny. Po drugie, wprowadzenie tej
regulacji ma prowadzić do stworzenia prawnych ram funkcjonowania formy, która obecnie jest
już w obrocie powszechnie stosowana, a z uwagi na coraz bardziej dynamiczny rozwój nowych
technologii, stale zyskuje na znaczeniu (jak np. poczta elektroniczna)122. Funkcją formy w prawie
konsumenckim jest dostarczanie informacji lub jej potwierdzanie „na papierze lub innym trwałym
nośniku”123. Akcentowana informacyjna funkcja formy pisemnej w jej szerokim – dyrektywalnym
ujęciu eksponuje zasadę przejrzystości obrotu promowaną w prawie konsumenckim124.

120 Art. 5 ust. 1 dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochro-
ny konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyj-
ne, umów odsprzedaży oraz wymiany.

121 Art. 7 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w spra-
wie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.

122 Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Księga pierwsza Kodek-
su cywilnego. Projekt z uzasadnieniem, Warszawa 2008, www.bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/bip/kkpc/ksiega.rtf.
W projekcie wskazano, że pierwowzorem uregulowania formy dokumentowej stała się znana w prawie niemieckim
forma tekstowa, która jest zastrzeżona w przypadku, gdy nie ma potrzeby dokonania czynności w formie pisemnej lub
elektronicznej tj. opatrzenia dokumentu kwalifikowanym popisem elektronicznym lub podpisem własnoręcznym, a wy-
starczający jest „ślad pisemny” pozwalający na określenie osoby składającej oświadczenie woli np. e-mail, telefaks itp.
Forma tekstowa jest formą pośrednią pomiędzy formą pisemną (elektroniczną) a ustną. Zgodnie z regulacją niemiecką
tekst zawierający oświadczenie woli musi być utrwalony w sposób możliwy do odtworzenia (odczytania), przy czym nie
jest wymagane, aby był on przechowywany w sposób umożliwiający jego natychmiastowe odczytanie, bez używania do-
datkowych urządzeń. Oświadczenie woli złożone w formie tekstowej może być zapisane w postaci elektronicznej, jednak-
że musi być ono możliwe do odczytania np. poprzez wyświetlenie na ekranie monitora, wydruk itp. Ustawa wymaga, aby na
końcu dokumentu zawierającego oświadczenie woli w formie tekstowej został położony podpis składającego oświadczenie
woli lub, aby składający oświadczenie został oznaczony w inny sposób umożliwiający identyfikację. W literaturze niemie-
ckiej uznaje się, iż wymogi § 126b BGB wypełnia zarówno nałożenie na dokument zeskanowanego podpisu składającego
oświadczenie woli, jak również nałożenie znaku graficznego umożliwiającego jego identyfikację. Tamże.

123 B. Gnela, op.cit., s. 244.
124 Por. E. Łętowska, Prawo europejskie…, s. 208-209.

44