Page 46 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

W Polsce prawo umów konsumenckich zaczęło się burzliwie kształtować jeszcze w okresie
negocjacyjnym136, a najistotniejszą zmianę wprowadziła ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie
niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny137, następnie ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania
z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmia-
nie ustaw – Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece138,
wreszcie ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz
zmianie Kodeksu cywilnego139. Powołane ustawy wprowadziły do Kodeksu cywilnego nowe re-
gulacje prawne140, pozostawiając jednocześnie część normatywnej problematyki konsumenckiej
poza Kodeksem cywilnym. Nie budzi wątpliwości, że takie ulokowanie przepisów (w Kodeksie
cywilnym i w ustawach szczegółowych) utrudnia właściwą rekonstrukcję norm w procesie stoso-
wania prawa141. Czynnik ten powinien być brany pod uwagę przy wyborze docelowego modelu
transpozycji prawa wspólnotowego do krajowych porządków prawnych.

Począwszy od dnia 1 maja 2004 r. postanowienia prawa Unii Europejskiej stały się nie tylko
wiążące dla Polski, ale są również częścią polskiego porządku prawnego. Akty prawa wspólnoto-
wego regulujące obrót z udziałem konsumentów są liczne i dotyczą szerokiej materii142.

Proces transpozycji, w ocenie Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, powinien uwzględ-
niać trzy czynniki: osiągnięcia effet utile, spójności systemu prawa oraz zapewnienia możliwie
najlepszej ochrony konsumenta143. Państwa członkowskie stosują różne metody implementacji dy-
rektyw konsumenckich, albowiem art. 288 TFUE (dawny art. 249 TWE) przyznaje im swobodę
wyboru formy i środków.

Zasadniczo wyróżnić można trzy modele implementacji, które zastosowano w państwach człon-
kowskich: 1) całościowej implementacji przepisów prawa konsumenckiego do Kodeksu cywilne-
go, 2) pozostawienia problematyki konsumenckiej poza kodeksem – w odrębnym pakiecie ustaw
i rozporządzeń, wreszcie 3) mieszany.

136 Przypada na lata 1998-2002.
137 Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wy-
rządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.).
138 Ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego
w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw – Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach
wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 74, poz. 855).
139 Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie Kodeksu cywil-
nego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176).
140 Zob. np. art. 221, art. 384-3854, art. 2701 k.c.
141 Zwraca na ten fakt uwagę M. Pecyna, Europejski Kodeks cywilny a sektorowa harmonizacja prawa prywatnego, w:
Europeizacja prawa prywatnego, t. II, red. M. Pazdan, W. Popołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008, s. 153;
zob. też Z. Radwański, Zielona księga…, s. 105-106.
142 Zob. np. Dyrektywę Rady nr 85/375/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe (Dz.
Urz. UE L 210 z dnia 07.08.1985 r., s. 29 ze zm.; dyrektywę Rady nr 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie
nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. UE L 95 z dnia 21.04.1993 r., s. 29 ze zm.); dyrektywę
nr 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 r. dotycząca sprzedaży konsumentom usług
finansowych na odległość oraz zmieniającą dyrektywę Rady nr 90/619/EWG oraz dyrektywy nr 97/7/WE i nr 98/27/WE
(Dz. Urz. UE L 271 z dnia 09.10.2002 r., s. 16 ze zm.); dyrektywę nr 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącą reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej (Dz. Urz. UE L 376 z dnia
27.12.2006 r., s. 21); dyrektywę nr 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie
niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach
rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) (Dz. Urz. UE. L 178 z dnia 17.07.2000 r., s. 1 ze zm.); dy-
rektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsu-
mencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z dnia 22.05.2008 r., s. 66 ze zm.); dyrektywę
nr 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży
towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (Dz.Urz. UE. L 171 z dnia 07.07.1999 r., s. 12 ze zm.).
143 Z. Radwański, Zielona księga…, s. s. 92.

46