Page 47 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Przykładem kodeksowej implementacji dyrektyw konsumenckich jest niemiecki Kodeks cywil-
ny (BGB), do którego regulacje zawarte w dyrektywach konsumenckich zostały całkowicie wkom-
ponowane144. Co istotne, nowela BGB z 26 listopada 2001 r.145 jest co do zasady oceniana pozy-
tywnie, świadczy, jak wskazują jej zwolennicy, o wysokim poziomie umiejętności legislacyjnych
i doświadczeniu implementacyjnym146, choć pojawiają się też głosy przeciwne147. Przeciwnicy
implementacji kodeksowej wskazują, że ustawodawca niemiecki sprowadził de facto ujęte proble-
mowo unijne regulacje umów konsumenckich do typów umów (z wyjątkiem umów o świadczenie
usług płatniczych)148. Nowelizacja BGB w zakresie prawa zobowiązań stanowi, w ich ocenie, pró-
bę łączenia konstrukcji prawa unijnego i nowych tendencji prawa zobowiązań z dotychczasowym
pandektowym podejściem i klasyfikującą strukturą części szczegółowej zobowiązań, co powoduje
powstawanie skomplikowanej sieci norm odsyłających, a przez to powstanie nadmiernie skompli-
kowanej sieci norm utrudniającej stosowanie prawa149.

Innym przykładem kodeksowej implementacji dyrektyw konsumenckich jest Kodeks cywilny
holenderski, na którym wzorował się niemiecki Kodeks cywilny150. Przepisy o ochronie konsu-
mentów inkorporowane zostały także do szwajcarskiego i włoskiego Kodeksu cywilnego151. Na
podobnym modelu, opartym na typizacji umów konsumenckich, oparła się także estońska ustawa
o prawie zobowiązań i Kodeks cywilny litewski152.

W całkiem innym kierunku poszło natomiast prawo francuskie. Dyrektywy konsumenckie są
tam bowiem konsekwentnie implementowane w formie odrębnych ustaw i rozporządzeń, które
zostały zebrane w zbiorze zatytułowanym Code de la consommation153.

Wreszcie, w niektórych państwach Unii Europejskiej154 stosuje się model mieszany, który za-
kłada implementację części materii konsumenckiej w Kodeksie cywilnym, zaś części w ramach
odrębnych ustaw155.

Podstawowy problem, jaki stanął przez Komisją Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego, polega na wy-
borze miejsca regulacji konsumenckiej w systemie prawa cywilnego, mianowicie, gdzie docelowo
powinna się ta materia znaleźć, i z jaką szczegółowością ma być regulowana, tak aby zachować spój-
ność systemu prawa cywilnego, ale równocześnie umożliwić jego dalszy, elastyczny rozwój. Szyb-
ki rozwój europejskiego prawa cywilnego wymaga bowiem otwartości polskiego systemu prawa
cywilnego na zachodzące zmiany. Wybór techniki prawodawczej, powinien uwzględniać charakter,
systematykę i w pewnej mierze – tradycje polskiego Kodeksu cywilnego. Stąd jest istotne, aby imple-
mentacja dyrektyw do Kodeksu cywilnego nie zaburzyła jego wewnętrznej spójności156.

144 Zob. §§ 305-310, §§312-312d i §§481-487, §§491-507 BGB.
145 Gesetz vom 26.11.2001 (BGBl. I 2001, S. 3137, 3138), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2002 r. dokonu-
jąc głębokiej reformy prawa obligacyjnego (Schuldrechtsreform) wkomponowując dyrektywy konsumenckie do nie-
mieckiego Kodeksu cywilnego. Do BGB zostały włączone europejskie regulacje dotyczące sprzedaży konsumenckiej,
umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość, kredytu konsumenckiego, timeshare, a także nie-
dozwolonych postanowień umownych. Przy okazji nowelizacji, ustawodawca niemiecki skrócił ogólne okresy przedaw-
nienia roszczeń cywilnych z 30 do 3 lat oraz znowelizował przepisy odnoszące się do usług.
146 Z. Radwański, Zielona księga…, s. 103. W kierunku kodeksowej implementacji zmierza również Kodeks cywilny
holenderski, szwajcarski i włoski. Zob. szerzej Z. Radwański, Zielona księga…, s. 103
147 B. Gnela, op.cit., s. 185-186.
148 Ibidem, s. 185.
149 M. Pecyna, F. Zoll, Założenia projektu struktury części szczegółowej zobowiązań. W poszukiwaniu nowego mode-
lu, TPP 2012, z. 1, s. 28; B. Gnela, op.cit., s. 185.
150 Chociaż dyrektywy o sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa i o kredycie konsumenckim zostały implemento-
wane w odrębnych ustawach, ponieważ zawierały unormowania zarówno z zakresu prawa prywatnego jak i publicznego.
Z. Radwański, Zielona księga…, s. 104.
151 Ibidem.
152 M. Pecyna, F. Zoll, op.cit., s. 39-42; B. Gnela, op.cit., s. 186.
153 Z. Radwański, Zielona księga…, s. 104.
154 Ten model zastosowano w szczególności w nowoprzyjętych do UE krajach Europy środkowej, m.in. w Polsce.
155 Z. Radwański, Zielona księga…, s. 114.
156 Ibidem, s. 93-94.

47