Page 41 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

(…), a więc także te, które wiążą się z warunkami rozwiązania umowy, jej zabezpieczeniem, skut-
kami niespełnienia świadczenia etc.”85.

Europejskie dyrektywy konsumenckie i implementujące je ustawy krajowe wiele miejsca po-
święcają rozbudowie wymagań co do stadium przedkontraktowego. Cechuje je daleko posunięty
formalizm, akceptowany powszechnie z uwagi na potrzebę ochrony konsumenta (tzw. transparen-
tność transakcji)86. Akty prawa wspólnotowego i ustawy krajowe niezwykle drobiazgowo regu-
lują m.in. przedmiot i treść folderów (prospektów informacyjnych) oraz innych informacji, które
muszą być udzielone przez przedsiębiorcę potencjalnemu klientowi będącemu konsumentem. Jest
to szczególnie jaskrawe na tle umowy o imprezę turystyczną, timeshare, umowy o kredyt konsu-
mencki, umów zawieranych na odległość czy poza lokalem przedsiębiorstwa, a nawet umowy de-
weloperskiej (nie będącej zawsze umową konsumencką). Postawiony w umowach z udziałem kon-
sumentów nacisk na rozsądne wymogi informacyjne, ma umożliwić konkretnemu konsumentowi,
jeszcze w fazie poprzedzającej zawarcie umowy, kontrolę obszarów problemowych wraz z pozo-
stawieniem mu autonomii wyboru. W ekonomii podkreśla się istotność fazy przedkontraktowej ak-
centując aspekt przejrzystości konkurencyjnej, która ma umożliwić konsumentowi (właśnie w tej
fazie) wybór najlepszego (i najtańszego) produktu, oraz przejrzystości społecznej, która pozwala
wniknąć w potencjalne dla danego gospodarstwa domowego w przyszłości implikacje związane z za-
kupem towaru, produktu czy usługi87. W tym ujęciu umowy konsumenckie charakteryzuje odejście
od tradycyjnej dogmatyki prawa cywilnego, która fazie przedkontraktowej nie przypisuje zbyt dale-
ko idącego znaczenia, choć może generować deliktową odpowiedzialność odszkodowawczą88.

Zadaniem obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę w fazie przedkontraktowej jest umożliwienie
konsumentowi podjęcia decyzji co do animus contrahendi89. Ochrona konsumenta w fazie przedkon-
traktowej obejmuje w prawie europejskim na wstępie wolność od otrzymywania niezamawianych
propozycji zawarcia umowy drogą bezpośredniego kontaktu z konsumentem za pomocą środków
komunikowania się na odległość90. Dalej przedsiębiorca ma obowiązek dostarczenia konsumen-
towi szczegółowych, wręcz drobiazgowych informacji o planowanej transakcji, jej przedmiocie,
wynagrodzeniu (cenie), danych identyfikujących kontrahenta profesjonalistę, skutkach ekonomicz-
nych transakcji (umowa kredyt konsumencki), warunkach odstąpienia od umowy, i tych wszyst-
kich warunkach, które ustawodawca uznaje za konieczne dla zapewnienia pełnej przejrzystości
transakcji91, przy konieczności utrzymania aktualności tak zakomunikowanej (objętej informacją)
propozycji handlowej przez pewien czas (warm – up)92. Regulacje prawa europejskiego i prawa
wewnętrznego pełne są kazuistyki na temat tego: co, kiedy, w jakim stopniu, w jaki sposób powin-
no być zakomunikowane, czy doręczone przez profesjonalistę konsumentowi, w jakim języku i na
jakim nośniku. Prawidłowe przekazanie informacji oznacza przekazanie informacji przejrzystej,
dokładnej, zrozumiałej, wyczerpującej i niewprowadzającej w błąd. Wymóg pisemności lub in-
nego utrwalenia (na statycznym nośniku informacji) oraz obowiązek doręczenia mają zapewnić,
że informacja do konsumenta dotrze93. Tak rozbudowane obowiązki w fazie przedkontraktowej,

85 Tak TK z wyroku z dnia 26 stycznia 2005 r., P 10/04.
86 E. Bagińska, op.cit., s. 24 wraz z przytoczoną tam literaturą.
87 Ibidem, s. 2-3.
88 Zob. szerzej E. Łętowska, Prawo europejskie…, s. 191 i n.
89 Niezależnie od formy wyrażenia animus contrahendi: np. przez dotarcie przez telefon, faksem, e-mailem do ewentu-
alnego kontrahenta, czy za pomocą formularza zamówienia w prasie, rozesłanie prospektu czy folderu. Również wtedy
prawo europejskie formułuje różne wymagania dotyczące jego treści, sposobu udostępniania klientowi itd. Por. E. Łę-
towska, Prawo europejskie…, s. 193.
90 E. Bagińska, op.cit., s. 19. E. Łętowska, wskazuje na niesymetryczne prawo kształtujące typu opt in lub opt out
służce tylko konsumentowi, znane w umowach zawieranych na odległość, w związku z wykorzystaniem niektórych,
należących do konsumenta środków komunikowania się. Polega na przyznaniu konsumentowi prawa do zdecydowania
o wdaniu się w stosunki handlowe z partnerem, bądź nie – ich wykluczeniu. E. Łętowska, w: System…, s. 53.
91 Por. E. Bagińska, op.cit., s. 23.
92 E. Łętowska, Prawo europejskie…, s. 192.
93 E. Bagińska, op.cit., s. 23.

41