Page 42 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

związane z liczebnością dyrektyw, mogą rodzić problemy implementacyjne, tym bardziej, że faza
przedkontraktowa wcześniej prawnie nierelewantna (zob. art. 71 k.c.), obecnie w obrocie konsu-
menckim nie ma już takiego charakteru, co więcej ustawodawca określa szeroko skutki prawne na-
stępstwa braku podporządkowania się obowiązkom nakładanym przez ustawodawcę w tej fazie94.

Istotne znaczenie dla fazy przedkontraktowej mogą mieć zagadnienia związane z reklamą i zna-
czeniem zapewnień w niej zawartych95. Usprawiedliwione oczekiwania konsumenckiej klienteli,
że produkt jest bezpieczny a towar jest zgodny z umową – mogą nadawać niektórym przyrzecze-
niom reklamowym skutki prawne. Jest to znów kolejny wyłom w tradycyjnej dogmatyce prawa
cywilnego. W doktrynie wskazano, że unormowania dyrektyw konsumenckich pozwalają publicz-
ne zapewnienia reklamowe traktować jako czynniki „konstrukcyjnie (…) włączone (…) do treści
umowy z konsumentem”96.

3.4. Forma umów konsumenckich

W pierwotnych systemach prawnych nie odróżniano formy oświadczenia woli od samej czynno-
ści, zaś to co dziś nazywamy formą czynności prawnej utożsamiano z samą czynnością, jako jej
konstytutywny element pojęciowy, od którego zależała egzystencja, a w konsekwencji skuteczność
czynności prawnej97. We współczesnym prawie materialnym nie występuje legalna definicja po-
jęcia formy98. Pojęcie formy odnosi się do czynności prawnej bądź do oświadczania woli99, choć
oświadczenia nie można utożsamiać z czynnością prawną, jest bowiem elementem niezbędnym
czynności prawnej, chociaż często nie jedynym100. Dlatego pojęcie czynności prawnej i oświadcze-
nia woli nie są tożsame, pojęcie czynności prawnej jest bowiem pojęciem szerszym, zaś oświad-
czenia woli – pojęciem węższym101.

Forma jest sposobem ucieleśnienia (wyrażenia) oświadczenia woli, która pozwala uzewnętrz-
nić wolę danej osoby102. Każde oświadczenie woli jest składane w określonej formie103. Forma
w prawie merytorycznym nie obejmuje elementów, od których zależy skuteczność danej czynności
prawnej, np. wydania rzeczy, wpisu do rejestru, zgody osoby trzeciej czy organu państwowego.
Ponadto, pojęcia tego nie odnosi się także do procesów psychicznych, poprzedzających wyrażenie
woli, np. motywacji, podjęcia decyzji dokonania określonej czynności prawnej, wad oświadczenia
woli104. Co istotne, forma nie ma samodzielnego bytu, musi być zawsze powiązana z treścią czyn-

94 E. Łętowska, Prawo europejskie…, s. 192-193. Skutki braku informacji lub niezamieszczenia wszystkich wyma-
ganych składników informacji mogą skutkować różnymi sankcjami: odpowiedzialnością ex delicto z tytułu culpa in
cotrahendo, prowadzić do wniosku o abuzywności klauzuli niewynegocjowanej indywidulanie, powołanie się na błąd,
odpowiedzialność z tytułu dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, naruszenia dóbr osobistych, przyznaniem prawa
odstąpienia, czy złagodzeniem warunków wykonywania tego prawa, czy sankcjami o charakterze administracyjnym
a nawet karnym. Zwraca uwagę na ten aspekt szczegółowo E. Bagińska, op.cit., s. 24-26.

95 Z uwagi na ramy opracowania zostaną one tylko zasygnalizowane.
96 C. Żuławska, Uwagi o „europeizacji” prawa umów, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001, nr 2, s. 237. Zob. szerzej
E. Łętowska, Prawo europejskie…, s. 193-195; E. Bagińska, op.cit., s. 19.
97 Z. Radwański, w: System Prawa Prywatnego, tom 2, Prawo cywilne – cześć ogólna, (red.) Z. Radwański, Warszawa
2008, s. 114.
98 J. Górecki, Forma umów obligacyjnych i rzeczowych w prawie prywatnym międzynarodowym, Katowice 1997, s. 17.
99 Ibidem, s. 17; zob. też Z. Radwański, A. Olejniczak, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011, s. 233 i n.;
Z. Radwański, w: System…, s. 114 i n.
100 Niekiedy do dokonania czynności prawnej może być wymagane złożenie oświadczenia woli przez więcej niż jeden
podmiot, niekiedy oświadczenia te muszą być zgodne (umowy), w innych przypadkach nie jest to koniecznie (uchwały),
kiedy indziej do dokonania czynności prawnej wymagana jest zgoda osoby trzeciej, wydanie rzeczy, wpis do rejestru,
księgi wieczystej, etc. Por. B. Ziemianin, Z. Kuniewicz, Prawo cywilne…, s. 163-166. Por. A. Janiak, (w:) Kodeks cy-
wilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2009, s. 340.
101 B. Ziemianin, Z. Kuniewicz, Prawo cywilne..., s. 163-164.
102 J. Górecki, op.cit., s. 17.
103 Ibidem.
104 Ibidem, s. 18 wraz z przytoczoną tam literaturą.

42