Page 39 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

ruszających zbiorowe interesy konsumentów, m.in. stosowania postanowień wzorców umownych
wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych75. W uchwale z 13 lipca 2006 r. Sąd Najwyższy
orzekł, że zakaz stosowania klauzuli wpisanej do rejestru klauzul niedozwolonych dotyczy wszyst-
kich przedsiębiorców oferujących te same świadczenia76. Rozstrzygnięcie to w istotny sposób mo-
dyfikuje zasadę swobody kształtowania treści przez strony, także przyszłych umów zawieranych
w obrocie konsumenckim.

W umowach konsumenckich w zasadzie wyłącza się autonomię woli stron w zakresie wyboru
prawa77 państwa, niebędącego państwem członkowskim Europejskiego Obszaru Gospodarczego, dla
umowy, która wykazuje ścisły związek z obszarem co najmniej jednego państwa członkowskiego,
jeżeli prowadziłoby to obniżenia minimalnego poziomu ochrony przyznanej mu przepisami prawa
polskiego wdrażającymi dyrektywy Unii Europejskiej78. Ponadto rozwiązania przyjęte w prawie eu-
ropejskim gwarantują korzystną dla konsumenta jurysdykcję w sprawach transgranicznych79.

3.3. Faza przedkontraktowa umów konsumenckich

Strategia ochrony konsumenta jest realizowana w prawie wspólnotowym przez rozbudowanie obo-
wiązku informacyjnego, oraz w zakresie w jakim jest to niezbędne – przez władczą determinację
treści umowy. Ochrona wolności wyboru i prawa decyzji konsumenta jest głównym motywem
jego ochrony w prawie europejskim. Rozbudowany w dyrektywach konsumenckich obowiązek
informacji konsumenta uważany jest za standard zasady dobrych obyczajów80. Obowiązek infor-

75 E. Bagińska, op.cit., s. 29; zob. szerzej M. Jagielska, Nowelizacja…, s. 699 i n.
76 III CZP 3/06, „Monitor Prawniczy” 2006, nr 15, s. 791.
77 Na temat autonomii woli w prawie prywatnym międzynarodowym zob. szerzej M. Pazdan, Autonomia woli w pra-
wie prywatnym międzynarodowym – aktualne tendencje, w: Europeizacja Prawa prywatnego Tom II, (red.) M. Pazdan,
E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008, s. 139 i n.; zob. też M. Jagielska, Ochrona konsumenta…, s. 639 i n.
78 Tak art. 30 ustawy z 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432 ze zm.); zob. też
art. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa
właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) ( Dz.Urz. UE L 177 z 04.07.2008 r., str. 6 ). Ta Minimalna ochrona
gwarantowana jest przez: dyrektywę Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków
w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE L 95 z 21.04.1993, str. 29; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15,
t. 2, str. 288); dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych
aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (Dz.Urz. WE L 171 z 07.07.1999, str. 12;
Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 4, str. 223); dyrektywę 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 23 września 2002 r. dotyczącą sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz zmieniającą
dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE (Dz.Urz. UE L 271 z 09.10.2002, str. 16; Dz.Urz.
UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 321); dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia
23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.Urz. UE
L 133 z 22.05.2008, str. 66, ze. zm.). Jeżeli prawem właściwym dla umowy, objętej zakresem zastosowania dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odnie-
sieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz
wymiany (Dz.Urz. UE L 33 z 03.02.2009, str. 10), jest prawo państwa niebędącego państwem członkowskim Europej-
skiego Obszaru Gospodarczego, to konsument nie może być pozbawiony ochrony przyznanej mu przez przepisy prawa
polskiego wdrażające tę dyrektywę: jeżeli którakolwiek z nieruchomości jest położona na terytorium jednego z państw
członkowskich, lub w przypadku umowy niezwiązanej bezpośrednio z nieruchomością, jeśli przedsiębiorca wykonuje
swoją działalność gospodarczą lub zawodową w jednym z państw członkowskich lub w jakikolwiek sposób kieruje taką
działalność do jednego z państw członkowskich, a umowa wchodzi w zakres tej działalności
79 Zgodnie z art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) Nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r.
w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.
Urz. UE.L Nr 351, str. 1) konsument może wytoczyć powództwo przeciwko swojemu kontrahentowi przed sądem pań-
stwa członkowskiego, na którego terytorium kontrahent ten ma miejsce zamieszkania, albo bez względu na miejsce za-
mieszkania kontrahenta – przed sądem miejsca, w którym konsument ma miejsce zamieszkania. Kontrahent może wyto-
czyć powództwo przeciwko konsumentowi tylko przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium konsument
ma miejsce zamieszkania. Przepisy niniejszego artykułu nie naruszają prawa do wytoczenia powództwa wzajemnego
przed sąd, przed którym zgodnie z niniejszą sekcją zawisło powództwo główne.
80 Tak E. Łętowska, System Prawa Prywatnego…, s. 43.

39