Page 65 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Stosownie do przepisu art. 4914 ust. 2 p.u.n. sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli
w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku: 1) w stosunku do dłużnika prowadzono
postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu o upadłości konsumenckiej, jeżeli postępo-
wanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika, 2) ustalony dla dłużnika
plan spłaty wierzycieli uchylono na podstawie przepisu art. 49120 p.u.n. 3) dłużnik, mając taki obo-
wiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, 4) czyn-
ność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli
– chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami
humanitarnymi. Ponadto, w myśl przepisu art. 4914 ust. 3 p.u.n. – sąd oddala wniosek o ogłoszenie
upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika
prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań,
chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania
przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione wzglę-
dami słuszności lub względami humanitarnymi.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem, że złagodzenie przyczyn skutkujących oddaleniem wnio-
sku o ogłoszenie upadłości nie powinno prowadzić do naruszenia usprawiedliwionych interesów
wierzycieli, przesuwając na nich ciężar ekonomiczny niewypłacalności dłużnika24. Przed dokona-
niem zmiany p.u.n. możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej stanowiła pewnego rodzaju
przywilej25, z którego nie mogli skorzystać wszyscy dłużnicy. W wyniku nowelizacji odstąpiono
od restrykcyjnych podstaw skutkujących oddaleniem wniosku o ogłoszenie upadłości w odniesie-
niu do konsumentów oraz prymatu zasady zaspokojenia wierzycieli, które chroniły interesy wie-
rzycieli. Taka regulacja przy wprowadzeniu jako zasady oddłużenia powoduje ingerencję również
w sferę stosunków materialnoprawnych pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, a w konsekwencji
zachwianie zasady równości stron stosunku cywilnoprawnego26.

4. Ogłoszenie upadłości konsumenta i przebieg postępowania

Skład sądu upadłościowego rozpoznającego wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenta jest
jednoosobowy (art. 4913 ust. 2 p.u.n.), natomiast w przypadku przedsiębiorców skład sądu jest
trzyosobowy zawodowy (art. 18 p.u.n.). Sąd rozpoznając wniosek o ogłoszenie upadłości wydaje
postanowienie, na które zażalenie przysługuje wyłącznie dłużnikowi, gdyż tylko on był upraw-
niony do zainicjowania wszczęcia tego postępowania. Nowością jest możliwość zawarcia układu
z wierzycielami w przypadku upadłości konsumenckiej.

Postępowanie po ogłoszeniu upadłości zasadniczo prowadzi się według regulacji dotyczących
postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego, chyba że przepisy ure-
gulowane w tytule V części trzeciej stanowią inaczej. W wyniku nowelizacji możliwe jest pomi-
nięcie etapu sporządzenia planu podziału w sytuacji kiedy brak jest jakiegokolwiek majątku, który
mógłby zostać podzielony pomiędzy wierzycieli. Plan spłaty wierzycieli ustalany jest z urzędu.
W planie spłat wierzycieli uwzględnia się także zobowiązania powstałe po ogłoszeniu upadłości,
stosując do nich rozwiązania restrukturyzacyjne. W przypadku trwałej utraty możliwości wywią-
zywania się przez upadłego z obowiązków określonych w planie spłaty, jeśli taka sytuacja powstała
z przyczyn niezależnych od upadłego, sąd (na wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli) może uchylić
plan spłaty i umorzyć niewykonane zobowiązania upadłego. Regulacja powyższa wiąże się z reali-
zacją zasady oddłużania upadłego. Jak zostało wspomniane nie wszystkie zobowiązania podlegają
umorzeniu. Stosownie do przepisu art. 49121 ust. 2 p.u.n. nie podlegają umorzeniu zobowiązania
o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywo-

24 A.J. Witosz, Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, Przegląd Prawa Handlowego 2015, luty, s. 24.
25 P. Zimermann, Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2012, s. 987.
26 A.J. Witosz, Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, s. 24.

65