Page 61 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Jako zasadę przyjęto, że postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nie prowadzących
działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłe-
go niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Taka regulacja, w związku z powyższym,
oznacza przyjęcie jako zasady realizacji funkcji oddłużeniowej postępowania upadłościowego wobec
osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej przed funkcją windykacyjną. Dostrzec
to można zwłaszcza kiedy dokona się analizy treści przepisu art. 2 ust. 2 u.p.n., zgodnie z którym
postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodar-
czej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postę-
powaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe – zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym
stopniu. Taka redakcja jednoznacznie wskazuje na priorytetowe traktowanie celu oddłużeniowego
przed funkcją windykacyjną, służącą zaspokojeniu wierzycieli, skoro ma to nastąpić tylko jeśli
jest to możliwe. W postępowaniu dotyczącym osób fizycznych nie prowadzących działalności
gospodarczej odmiennie, niż w przypadku upadłości przedsiębiorców, położony został nacisk na
kwestie związane z zaspokojeniem wierzycieli. Oczywiście wprowadzenie jako priorytetu zasady
oddłużenia może mieć wyłącznie zastosowanie w przypadku upadłości konsumenckiej, co nie bu-
dzi wątpliwości interpretacyjnych. Natomiast wyrażona w art. 2 p.u.n. zasada optymalizacji ma
zastosowanie w postępowaniu upadłościowym oraz w postępowaniu naprawczym, ale w odniesie-
niu do przedsiębiorców.

Zasadniczym celem wprowadzonej zmiany było ograniczenie dotychczasowych barier w do-
stępie konsumentów do skorzystania z oddłużenia, choć przy uwzględnieniu słusznych interesów
wierzycieli. Funkcja oddłużeniowa upadłości konsumenckiej przejawia się w tym, że sąd uma-
rza zobowiązania dłużnika bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego
w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach
planu spłaty wierzycieli (art. 49116 u.p.n.), obciążając wówczas Skarb Państwa kosztami postę-
powania. Zakresem umorzenia nie są objęte zobowiązania: 1) o charakterze alimentacyjnym, 2)
wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, kalectwa lub śmierci, 3) z ty-
tułu orzeczonych przez sąd kar grzywny, naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę, 4) naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego pra-
womocnym orzeczeniem, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału
w postępowaniu. Funkcja oddłużeniowa w stosunku do konsumentów ma priorytetowe znaczenie,
a funkcja windykacyjna ma znaczenie wtórne, co wpływa także na ograniczenie stosowania zasady
optymalizacji w przypadku upadłości konsumenckiej.

Wskazanie celów, jakie powinno się realizować w przypadku upadłości konsumenckiej było nie-
zbędne przed omówieniem przebiegu postępowania, gdyż determinuje to wykładnię stosowania
przepisów. Ustalenie celów i funkcji danego postępowania jest warunkiem koniecznym dla prawid-
łowej oceny dopuszczalności odpowiedniego stosowania innych przepisów, jeśli dany przepis nie
reguluje wprost określonej kwestii.

2. Odmienności postępowania upadłościowego wobec konsumentów

Regulacje dotyczące prowadzenia postępowania upadłościowego wobec konsumentów dotyczą za-
równo samego celu prowadzenia tego postępowania, jak również trybu związanego ze wszczęciem
postepowania oraz jego skutków.

W postępowaniu tym nie obwiązuje zasada wspólnego dochodzenia roszczeń przez wierzycieli
(art.4922 ust 2 p.u.n.), co oznacza, że nie jest brana pod uwagę jako podstawa do ogłoszenia upad-
łości okoliczność dotycząca występowania co najmniej dwóch wierzycieli.

Ł. Lipowicz, w: Upadłość konsumencka po dużej nowelizacji. Komentarz, red. P. Filipiak, Poznań 2015, s.62.
F. Zedler, w : Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, red. A. Jakubecki, F. Zedler, Warszawa.
Por. także A.J. Witosz, Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, Przegląd Prawa Handlowego 2015, luty, s.24.

61