Page 113 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

ochrony interesu konsumentów energii elektrycznej. Jednakże nie może uciec uwadze, że sektor
energetyczny wykazuje wiele specyficznych cech, które znacznie oddziałują na zawierane stosunki
cywilnoprawne. Przede wszystkim rynek energii jest rynkiem o wysokiej koncentracji. Jedynie
kilka przedsiębiorstw energetycznych ma techniczne możliwości wytwarzania oraz dostarczenia
do milionów odbiorców tego, tak nieocenionego w dzisiejszych czasach, dobra. Zaspakajając tym
samym nieskończone zapotrzebowanie na energie elektryczną. Współcześnie przecież trudno so-
bie wyobrazić funkcjonowanie społeczeństwa bez wykorzystania energii elektrycznej.

Sektor energetyczny ze względu na szczególne właściwości energii elektrycznej nie może funk-
cjonować bez niezbędnego zaplecza technicznego, które wiąże procesy produkcyjne, przesyłowe
i obrót, tworząc drożny system. Kapitałochłonność tych procesów w połączeniu ze szczególnie
skomplikowanymi zasadami funkcjonowania tego rynku opierającego się na wzajemnie przenika-
jących się uwarunkowaniach prawnych, technicznych i ekonomicznych, powoduje, że jest to sektor
mało przyjazny dla pojedynczych podmiotów, które nie potrafią przecież zaoferować przedsiębior-
stwom energetycznym, których przewaga jest oczywista, nic oprócz korzystania z ich usług. Moż-
na nawet stwierdzić karykaturalnie, że nawet rezygnacja tego pojedynczego podmiotu z używania
energii elektrycznej w żaden sposób nie osłabi pozycji rynkowej tych przedsiębiorstw. W wyniku
istnienia tych uwarunkowań strukturalnych na rynku energii elektrycznej można wyróżnić pod-
mioty, których pojedyncza aktywność lub bierność jest bez znaczenia dla oceny stopnia zapotrze-
bowania i zużycia energii elektrycznej, a tym bardziej dla zysku przedsiębiorstwa energetycznego.
Stąd też głównymi celami prawa energetycznego wyrażonymi w art. 1 ust. 2 ma być stworzenie
warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, do-
prowadzenie do rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych mono-
poli oraz równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii.

Funkcjonalne podejście do ochrony konsumentów pozwala na rozszerzenie tej kategorii na pod-
mioty, które przez wzgląd na strukturalną słabość wobec profesjonalisty, który wyłącznie dyspo-
nuje tym niezbędnym dobrem, wymagają ochrony na tym samym lub wyższym poziomie. Patrząc
w ten sposób na zarysowana problematykę, można ją uznać za jeden z instrumentów pozwalają-
cych na osiągnięcie ostatniego z wymienionych celów prawa energetycznego. Stąd wśród odbior-
ców energii elektrycznej można wyodrębnić taką ich kategorię, która potrzebuje bardziej od pozo-
stałych normatywnego wsparcia w relacjach prawnych z przedsiębiorcami energetycznymi. Toteż
wyeksponowanie konsumenckiego obrotu energią elektryczna ma uczynić zadość temu postulato-
wi. Jednakże pojawia się tutaj wiele wątpliwości poczynając od problemów terminologicznych po
rzeczywiste środki ochrony tych podmiotów w obrocie energią elektryczną.

2. Status konsumenta i role w jakich może wystąpić w świetle
terminologii ustawy – Prawo energetyczne

Powszechnie już akceptuje się możliwość nawiązania przez konsumenta stosunków podlegających
prawu energetycznemu. Jednak sektor energetyczny należy do sektorów sieciowych. Stąd też pra-
wo energetyczne posługuje się terminami odpowiadającymi właściwości tego segmentu gospodar-
ki, w której zachodzą procesy energetyczne. Innymi słowy wszystkie aspekty funkcjonowania tego
rynku począwszy od wytworzenia energii elektrycznej, następnie jej przetworzenia, transportu,
a skończywszy na jej produktywny lub bezproduktywnym zużyciu są ściśle powiązane technicz-
nie i ekonomicznie. Zaś tym poszczególnym techniczno-ekonomicznym ogniwom dostawy ener-
gii elektrycznej towarzyszą odpowiednie relacje umowne łączące poszczególne ogniwa w jeden
zharmonizowany system. W rezultacie oznacza to, że z jednej strony mamy do czynienia z przed-
siębiorcami energetycznymi, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania,

Tytułem przykładu wystarczy wskazać przeprowadzona w 2014 r. kampanie informacyjną „Zbiór praw konsumenta
energii elektrycznej”.

113