Page 57 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Z uwagi na wskazany pisemny charakter omawianego postępowania prawodawca wskazał, iż
jedynie w wyjątkowych przypadkach, w których wydanie orzeczenia wymaga przeprowadzenia
rozprawy lub wysłuchania biegłego lub świadka, sąd lub trybunał może przeprowadzić rozpra-
wę. W sprawach transgranicznych ten problem nabiera szerszego wymiaru z uwagi na koniecz-
ność podróży zarówno stron, jak i świadków mieszkających w innym państwie członkowskim UE.
Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że w europejskim postępowaniu w sprawach drobnych
roszczeń słabo były rozpowszechnione środki porozumiewania się na odległość na potrzeby prze-
prowadzenia rozprawy i postępowania dowodowego. W praktyce rozprawy są przeprowadzane
w tradycyjnej formule i często wymaga się fizycznej obecności stron, co wiąże się dla nich ze
zwiększonymi kosztami podróży i przedłużaniem czasu trwania postępowania.

Jak wskazano we wniosku Komisji, zmiana rozporządzenia polegałaby przede wszystkim na sil-
niejszym zaznaczeniu wyjątkowego charakteru rozpraw w kontekście przedmiotowego uproszczo-
nego postępowania. Po drugie, nałożono by na sądy i trybunały obowiązek korzystania ze środków
porozumiewania się na odległość, takich jak wideokonferencje lub telekonferencje, zawsze kiedy
odbywa się rozprawa. W celu ochrony praw stron uwzględniony zostanie wyjątek w odniesieniu do
strony, która wyraźnie zwróci się z wnioskiem o stawienie się przed sądem. Zmiana ta może wy-
magać od państw członkowskich wyposażenia sądów w odpowiednią technologię komunikacyjną,
jeżeli nie została ona jeszcze wprowadzona11. W tym względzie państwa mają swobodę zbudowa-
nia efektywnych struktur i rozwiązań technicznych. Nie ma znaczenia, czy rozwiązania te będą
miały charakter „wyspowy”, dotyczący wykorzystania w tym zakresie już istniejących możliwości
komunikacji internetowej, względnie mogą mieć charakter systemowy odnoszący się również do
wielu innych funkcjonalności systemu teleinformatycznego na potrzeby wymiaru sprawiedliwości
(przede wszystkim w odniesieniu do spraw o charakterze wewnętrznym). W tym przypadku zna-
czenie ma jedynie zapewnienie efektywnego korzystania ze środków komunikacji na odległość
i środków internetowych na potrzeby pomniejszenia kosztów i usprawnienia europejskiego postę-
powania w sprawach drobnych roszczeń.

3. Problemy organizacyjne i finansowe

Jak wskazano we wstępnych rozważaniach, istotnym utrudnieniem dla funkcjonowania europejskie-
go postępowania w sprawach drobnych roszczeń jest występujący w niektórych państwach prob-
lem nieproporcjonalnych (a ściślej mówiąc – niezbyt atrakcyjnych dla osób poszukujących ochrony
prawnej) opłat sądowych dotyczących tego postępowania. Większość państw członkowskich z góry
nakłada na strony opłaty sądowe, choć niekiedy są to opłaty obniżone. Nie pobiera się opłat na Cy-
prze, w Luksemburgu i w Hiszpanii. Uznaje się, że opłaty sądowe wynoszące ponad 10% wartości
roszczenia są nieproporcjonalne i mogą stanowić czynnik przyczyniający się do podjęcia przez oby-
wateli decyzji, aby nie wstępować na drogę sądową. Przykładem dysproporcji kosztów sądowych dla
roszczenia 500 Euro jest Finlandia (23% wartości przedmiotu sporu), Niemcy (21%), Estonia (20%),
Portugalia (20%), Łotwa (15%), Holandia (15%), Wielka Brytania (13%) i Szwecja (11%). Nato-
miast dla roszczenia o wartości 1.000 Euro – Holandia (21%), Estonia (18%), Dania (17%), Łotwa
(15%) i Finlandia (11%). Średnia minimalna opłata sądowa wynosi 34 Euro12.

W tym kontekście jako trafne należy uznać wprowadzenie maksymalnego limitu opłat sądowych
pobieranych z tytułu wszczęcia postępowania. Zgodnie z projektem zmian opłaty sądowe pobierane
z tytułu europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń nie przekroczą 10% wartości
roszczenia, z wyłączeniem wszystkich odsetek, wydatków i nakładów. Jeżeli państwa członkow-
skie pobierają minimalną opłatę sądową z tytułu europejskiego postępowania w sprawie drobnych

11 Wniosek, op. cit., s. 8.
12 Ibidem, s. 9.

57