Page 20 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

roszczeń przez inne podmioty36. Do postępowania w sprawach o ochronę konsumentów mają więc
zastosowanie zasady ogólne dotyczące zdolności sądowej osób fizycznych, prawnych i jednostek
organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Przyznanie zdolności sądowej konsumen-
tom wynika z przepisów ogólnych (art. 64 k.p.c.), zaś podmiotom występującym w imieniu własnym
na rzecz ochrony interesów konsumentów – z przepisów szczególnych (art. 55, 61, 633, 47938 k.p.c.).

Udział takich podmiotów jest możliwy zarówno w postępowaniu zwykłym, jak i w uproszczo-
nym, gdyż rozwiązanie sporu konsumenckiego dotyczącego indywidualnych praw konsumenta
może mieć miejsce nie tylko w wyniku samodzielnego dochodzenia przez konsumenta swoich
praw, ale także w drodze realizacji ich przez wskazane podmioty37.

Jak wspomniano, legitymację czynną w sprawach o ochronę interesów konsumentów mają tak-
że organizacje pozarządowe, które zajmują się ochroną konsumenta (art. 8 i 61-63 k.p.c.).
Udział tych organizacji uwarunkowany jest treścią ich zadań statutowych (w tym zakazem prowa-
dzenia działalności gospodarczej38) oraz zgodą osoby fizycznej. Zarówno wytoczenie powództwa
w sprawach o ochronę interesów konsumenta, jak i wstąpienie39 tych organizacji do toczącego się
postępowania bez tej zgody jest niemożliwe40. Organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną
konsumenta mogą działać na rzecz każdej osoby, niekoniecznie będącej jej członkiem, a zatem na
rzecz każdego konsumenta41.

Ogólne sformułowanie art. 8 k.p.c. odnosi się zarówno do ochrony indywidualnych, jak i zbio-
rowych interesów konsumentów, zaś na podstawie art. 61 k.p.c. organizacje pozarządowe działają
w celu ochrony wyłącznie interesów indywidualnych42, a w trybie art. 47938 § 1 k.p.c. – interesów
zbiorowych konsumentów.

Sytuacja procesowa organizacji pozarządowych wytaczających powództwo na rzecz konsumen-
ta odpowiada położeniu prokuratora wytaczającego powództwo na rzecz oznaczonej osoby (art. 62
k.p.c.), co oznacza m.in. konieczność wskazania w pozwie konsumenta, na rzecz którego organiza-
cja wytacza powództwo i konieczność zawiadomienia i przesłuchania go przez sąd43.

Przyjmuje się, że wytaczając powództwo w tych sprawach, organizacje pozarządowe zajmu-
jące się ochroną konsumenta nie posiadają samodzielniej legitymacji czynnej, lecz legitymację
procesową formalną, nadzwyczajną, względną, która nie wyłącza legitymacji podmiotu spornego
stosunku prawnego44. Organizacja pozarządowa wytaczająca powództwo w trybie art. 61 § 1 pkt 3
k.p.c. jest więc stroną w znaczeniu formalnym, natomiast osoba, na rzecz której powództwo wy-
toczono – posiada legitymację materialną, procesową i jest stroną w znaczeniu materialnym, a po

36 K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 115
37 E. Łętowska, Prawo…, op.cit., s. 598; K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 115; M. Rejdak, Współczesne…,
op.cit., s. 463
38 Ewentualnie dopuszczalne jest prowadzenie przez organizacje pozarządowe działalności gospodarczej non for profit
- K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…, op.cit., s. 243, 248
39 Według T. Misiuk, organizacje pozarządowe wstępujące do toczącego się postępowania mają w procesie pozycję
procesową osób trzecich działających na rzecz powoda, uczestników postępowania, a nie strony postępowania – T. Mi-
siuk, Udział…, op.cit., s. 637-638
40 E. Łętowska, Prawo…, op.cit., s. 607; Według SA we Wrocławiu, „organizacje społeczne (obecnie: pozarządowe),
które wstępują do sprawy w przypadkach określonych w art. 61 § 1 k.p.c. nie mają pozycji podmiotu trzeciego, jaką
w myśl art. 60 ma prokurator - przystępują do postępowania wyłącznie w celu ochrony praw obywatela, występować
będą zatem po stronie powodowej (z reguły) lub pozwanej. Organizacje wstępujące do postępowań w sprawach uregulo-
wanych w art. 61 § 3, 4 i 5 k.p.c., w których wstąpienie to podyktowane jest interesem grupowym (wypełnianiem statuto-
wych zadań organizacji), mają natomiast bardziej samodzielne stanowisko w procesie, niezwiązane tak bezwzględnie ze
stanowiskiem strony powodowej” – wyrok SA we Wrocławiu z dnia 30 marca 2012r., I ACz 594/12, LEX nr 1130925
41 K. Piasecki [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-505(14), t. I, pod red. K. Piaseckiego, War-
szawa 2006, s. 111; M. Pietraszewski, Przepisy…, op.cit., s. 35
42 K. Weitz, Postępowanie…, op.cit., s. 190; K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 122
43 K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 123
44 M. Pietraszewski, Przepisy…, op.cit., s. 36; K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 123; K. Gajda-Roszczynialska,
Sprawy…, op.cit., s. 258; odmiennie: M. Sieradzka, Ustawa…, op.cit., s. 139

20