Page 15 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

cechę). Natomiast ochrona zbiorowych praw konsumentów (które nie stanowią sumy poszczegól-
nych interesów konsumentów) determinowana jest przez wspólną dla nieokreślonej personalnie
zbiorowości wartość i ma na celu ochronę pewnego abstrakcyjnego interesu stanowiącego część
interesu publicznego oraz ochronę praw pewnej grupy konsumentów, których interesy doznały lub
mogły doznać uszczerbku w wyniku naruszenia wspólnych interesów konsumentów. W związku
z tym można mówić o ochronie konsumentów sensu stricto (ochrona interesów indywidualnych)
i sensu largo (ochrona interesów zbiorowych).

Potrzeba ochrony tych praw wynika z tego, że uprawnienia przyznane konsumentom przez pra-
wo materialne nie zawsze są dobrowolnie realizowane przez zbywcę, czy świadczącego usługę.

F. Zedler zauważa, że w naszym systemie prawnym spory konsumentów ze zbywcami (świad-
czącymi usługi) jako spory cywilnoprawne są zasadniczo rozstrzygane w sądowym postępowaniu
cywilnym. Dochodząc ochrony swoich interesów na drodze sądowej, konsument ma do wyboru
możliwość skorzystania z: dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym, trybu postępowa-
nia zwykłego, odrębnego (uproszczonego, postępowań regulacyjnych, europejskich postępowań
transgranicznych, o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone), albo w drodze postę-
powania pojednawczego. Wybór danego sposobu dochodzenia roszczeń uzależniony jest nie tylko
od woli stron, wartości przedmiotu sporu, czy charakteru (przedmiotu) sprawy, ale także od tego,
czy ochrona sądowa dotyczy interesów indywidualnych, czy zbiorowych konsumentów.

1. Definicja konsumenta

Dla przyjęcia, jakie sprawy należą do spraw o ochronę (praw, interesów) konsumentów, niezbędne
jest ustalenie treści pojęcia „konsument”. Pojęcie konsumenta jest bowiem punktem odniesienia
dla całego zespołu norm prawnych chroniących ekonomiczne interesy konsumentów, wyznaczając
ich zakres zastosowania10.

Inaczej uważa M. Rejdak, według której przedmiotem ochrony w postępowaniu grupowym jest interes grupy, a nie
interesy (prawa) poszczególnych jej członków – M. Rejdak [w:] M. Rejdak, P. Pietkiewicz, Ustawa o dochodzeniu
roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa 2011, s. 11; P. Pogonowski, Postępowanie grupowe – pod-
stawowe założenia teoretyczne na tle istniejących unormowań proceduralnych [w:] Ewolucja polskiego postępowa-
nia cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego
Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego, Szczecin – Niechorze 28-30.09.2007r., pod red. H. Doleckiego i K. Flagi-
Gieruszyńskiej, Warszawa 2009, s. 46-47; P. Pogonowski, Postępowanie grupowe. Ochrona prawna wielu podmiotów
w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009, s. 22; M. Sieradzka, Pozew grupowy jako instrument prywatnoprawnej
ochrony interesów konsumentów z tytułu naruszenia reguł konkurencji, Warszawa 2012, s. 309

M. Rejdak, Współczesne przemiany w procesie cywilnym w odniesieniu do ochrony interesów konsumentów (indy-
widualnych, zbiorowych i grupowych) [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka,
pod red. A. Jakubeckiego i J.A. Strzębki, Warszawa 2010, s. 462, 465, 472; K. Gajda, Rozwiązywanie indywidualnych
sporów konsumenckich [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd Katedr Postępowania Cywilnego
w Zakopanem (7-9.10.2005r.), Kraków 2006, s. 109-110; K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy o ochronę indywidualnych
interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 159-160; A. Powałowski [w:] A. Powałowski, S.
Koroluk, Prawo ochrony konsumentów, Warszawa 2002, s. 29; M. Szydło, Publicznoprawna ochrona zbiorowych intere-
sów konsumentów, Monitor Prawniczy 2004, nr 17, s. 794; P. Pogonowski, Postępowanie grupowe. Ochrona…, op.cit.,
s. 22; P. Pogonowski, Postępowanie grupowe – podstawowe…, op.cit., s. 46-47; M. Sieradzka, Pozew…, op.cit., s. 304

F. Zedler, Ochrona praw konsumenta w sądowym postępowaniu cywilnym, Studia Prawnicze 1979, z. 3, s. 21
Ibidem, s. 22-24, 27
W postępowaniu uproszczonym mogą być dochodzone tylko sprawy konsumenckie wymienione w art. 505ą k.p.c.
Por. F. Zedler, Ochrona…, op.cit., s. 29; J. Jankowski, Zagadnienia procesowe prawnej ochrony konsumentów
w Polsce [w:] Model ochrony konsumenta, pod red. G. Rokickiej, Warszawa 1996, s. 119; J. Jankowski, Postępowanie
uproszczone w procesie cywilnym, Monitor Prawniczy 2000, nr 10 (wersja elektroniczna); K. Gajda-Roszczynialska,
Sprawy…, op.cit., s. 144
Uzasadnienie uchwały (7) SN z dnia 29 lutego 2000r. III CZP 26/99, OSNC 2000, nr 9, poz. 152
10 K. Kańska, Pojęcie konsumenta w kodeksie cywilnym na tle tendencji europejskich, Kwartalnik Prawa Prywatnego
2004, z. 1, s. 10; J.-P. Chazal, Le consommateur existe-t-il?, Dalloz 1997, Chronique, s. 260

15