Page 25 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

„Zdolność sądowa rzecznika konsumentów w postępowaniu grupowym została mu przyznana
wprost w art. 4 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 2 u. post. grup. Treść powołanych przepisów koresponduje
w tym zakresie z treścią art. 42 ust. 2 u.o.k.i k. oraz art. 633 k.p.c., zgodnie z którymi w sprawach
o ochronę konsumentów oraz ochronę interesów konsumentów powiatowy (miejski) rzecznik kon-
sumentów może wytaczać powództwa na rzecz obywateli. To właśnie przepisy o charakterze praw-
noprocesowym stanowią o zdolności sądowej rzecznika konsumentów i jego pozycji procesowej.
Przepisy te nie uzależniają zdolności sądowej rzecznika konsumentów w postępowaniu cywilnym
np. od tego, czy występuje on wyłącznie na rzecz konsumentów z obszaru jego działania”72. W na-
uce prawa postępowania cywilnego posiadanie zdolności sądowej nie jest bowiem uzależnione,
czy powiązane z terytorialnym zakresem kompetencji określonego podmiotu73. Przyjmuje się, że
zdolność sądowa przysługuje albo nie przysługuje danemu podmiotowi i nie ma charakteru podziel-
nego, zaś posiadanie zdolności sądowej nie jest powiązane z terytorialnym zakresem kompetencji
określonego podmiotu. Powiatowemu (miejskiemu) rzecznikowi konsumentów przysługuje zatem
zdolność sądowa również wówczas, gdy przystąpią do grupy osoby spoza terenu jego działania74.
Podstawą do wyróżnienia stron w znaczeniu procesowym i materialnym w tym postępowaniu jest
zatem przepis ustawy (art. 4 ust. 1 i 3 u. post. grup.). Nie ma więc podstaw do uzależniania moż-
liwości przydania reprezentantowi grupy możliwości bycia stroną w postępowaniu (w znaczeniu
formalnym) od nieokreślonych w ustawie czynników, takich jak np. miejsca zamieszkania człon-
ków grupy, czyli stron postępowania w znaczeniu materialnym75.

Kwestia zdolności sądowej reprezentanta grupy w postępowaniu grupowym wiąże się również
z jego statusem w tym postępowaniu. Jego status podlega ocenie według przepisów kodeksu po-
stępowania cywilnego regulujących pozycję strony czynnej procesu z zachowaniem odrębności,
które mogą wynikać z podstawienia procesowego76 (o czym niżej).

W doktrynie przyjmuje się, że reprezentant grupy jest stroną w znaczeniu procesowym, formal-
nym, zaś członkowie grupy są stronami w znaczeniu materialnym77. Uważa się, że stroną w zna-
czeniu materialnym jest podmiot, którego dotyczy konkretna norma prawna, którego interes praw-
ny korzysta z sądowej ochrony. Natomiast stroną w znaczeniu procesowym jest podmiot, który
występuje w danym procesie we własnym imieniu w charakterze powoda lub pozwanego. Zwykle
strona w znaczeniu materialnym jest równocześnie stroną w znaczeniu procesowym78. Wyjątkiem

72 „Akceptując to zapatrywanie należałoby uznać, że rzecznik konsumentów jako reprezentant grupy w postępowaniu
grupowym posiada zdolność sądową, gdy wytacza powództwo na rzecz konsumentów zamieszkałych na obszarze jego
działania i utraci ją w przypadku, gdy po dokonaniu ogłoszenia o wszczęciu postępowania do grupy przystąpią konsu-
menci z innych powiatów lub miast (art. 11-13 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym). Wówczas
sąd byłby zmuszony do częściowego odrzucenia pozwu, pomimo że uprzednio zapadło prawomocne orzeczenie o roz-
poznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Takie rozwiązanie kłóci się z potrzebą dokonania racjonalnej wykładni
przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym” – tak: postanowienie SO w Łodzi
z dnia 6 maja 2011 r., II C 1693/10, LEX nr 1499238; postanowienie SA w Warszawie z dnia 6 lutego 2015 r., I ACz
43/15, LEX nr 1646028.

73 M. Sychowicz [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-366. Tom I, pod red. K. Piaseckiego,
Warszawa 2010, Legalis; W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2006, s. 135 i n,.; W. Broniewicz,
Zdolność sądowa w postępowaniu cywilnym, Nowe Prawo 1966, nr 5, s. 575 i n.

74 Postanowienie SA w Łodzi z dnia 28 września 2011r., I ACz 836/11, LEX nr 1499157; Postanowienie SA w Warsza-
wie z dnia 6 lutego 2015 r., I ACz 43/15, LEX nr 1646028

75 T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Komentarz, Warszawa
2010, s. 147 i n.; postanowienie SO w Łodzi z dnia 6 maja 2011 r., II C 1693/10, LEX nr 1499238

76 T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op.cit., s. 149; P. Grzegorczyk, Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępo-
waniu grupowym. Ogólna charakterystyka, Warszawa 2011, s,. 59

77 M. Rejdak [w:] Ustawa…, op.cit., s. 110; P. Grzegorczyk, Ustawa…, op.cit., s. 59; M. Sieradzka, Ustawa…, op.cit.,
s. 66, 127; M. Sieradzka, Pozew…, op.cit., s. 397; T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op.cit., s. 25-26, 149-151; J.
Budzowska, Pozwy zbiorowe: co przepis to wątpliwość, Rzeczpospolita PCD 2010, nr 7, s. 9; K. Gajda-Roszczynialska,
Sprawy…, op.cit., s. 370

78 M. Rejdak [w:] Ustawa…, op.cit., s. 110-111; T. Jaworski, P. Radzimierski, Ustawa…, op.cit., s. 147 i n.; postano-
wienie SO w Łodzi z dnia 6 maja 2011 r., II C 1693/10, LEX nr 1499238

25