Page 21 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

wstąpieniu do sprawy – także stroną w znaczeniu formalnym45. Organizacja pozarządowa stając
się stroną w procesie, uzyskuje w określonym zakresie uprawnienie do zajmowania stanowiska na
poszczególnych etapach postępowania i dokonywania czynności procesowych46.

Podmiotem uprawnionym do wytaczanie powództw na rzecz obywateli w sprawach o ochronę
interesów konsumentów jest także powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Jego pozycja
jest podobna do pozycji organizacji pozarządowych wymienionych w art. 61 k.p.c., a zatem do
niego również należy stosować odpowiednio przepisy o prokuratorze47. Może on także wstępować,
za zgodą powoda, do postępowania w każdym jego stadium (art. 633 k.p.c.). Przepis ten upoważnia
rzecznika ochrony konsumentów do wytaczania powództw i wstępowania do postępowania cywil-
nego jedynie w sprawach o ochronę praw podmiotowych i innych indywidualnych interesów po-
jedynczych konsumentów48. Uprawnienie do jego działania w celu ochrony zbiorowych interesów
konsumentów wynika z art. 47938 § 1 k.p.c. (o czym niżej).

Przyjmuje się, że legitymacja rzecznika wynikająca z art. 633 k.p.c. ma charakter formalny i jest
on stroną w znaczeniu formalnym49.

W sprawach o ochronę indywidualnych interesów konsumenta dotyczących nieuczciwej prakty-
ki rynkowej powództwa może wytaczać również Rzecznik Ubezpieczonych, działający na takich
samych zasadach jak prokurator50.

Inaczej wygląda kwestia legitymacji procesowej w sprawach o ochronę zbiorowych interesów
konsumentów, np. w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Legity-
macja czynna w tych sprawach uwarunkowana jest celem postępowania, który stanowi ochrona
zbiorowych interesów konsumentów jako grupy, a nie ochrona sumy indywidualnych interesów
osób będących konsumentami51. Według Sądu Najwyższego brzmienie przepisu 47938 § 1 k.p.c.
wskazuje na nieograniczony a priori krąg podmiotów czynnie legitymowanych, a zarazem na pub-
liczny charakter skargi w sprawach abstrakcyjnej kontroli wzorca umownego52.

Z art. 47938 § 1 k.p.c. wynika, że legitymacja do wytaczania powództw w tych sprawach przysłu-
guje każdemu, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postano-
wienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. W doktrynie sporne jest to, jak należy
rozumieć pojęcie „każdego” uprawnionego do wytoczenia powództwa. Według pierwszego stano-
wiska podmiotem tym może być każdym potencjalny konsument, który według oferty pozwanego

45 M. Rejdak, Postępowanie…, op.cit., s. 80; M. Sychowicz [w:] Kodeks… (2001), op.cit., s. 294; M. Sychowicz [w:]
Kodeks… (2014), op.cit., s. 231; A. Jakubecki, Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu własności intelektual-
nej, Kraków 2002, s. 363-364; K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 123; K. Flaga-Gieruszyńska [w:] Kodeks…,(2010)
op.cit., s. 133; M. Sorysz [w:] Kodeks…, op.cit., s. 245; M. du Vall, Pozycja procesowa Prezesa Urzędu Ochrony Konku-
rencji i Konsumentów w zakresie postępowania sadowego w sprawach o zwalczanie nieuczciwej konkurencji [w:] Ochrona
konsumenta. Część I. Opracowanie analityczne, pod red. E. Trapli i M. du Valla, Warszawa 1998, s. 232

46 K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…, op.cit., s. 258
47 M. Sychowicz [w:] Kodeks…, op.cit., s. 307-308; P. Telenga [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod
red. A. Jakubeckiego, Warszawa 2015, s. 97; K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…, op.cit., s. 290; Rzecznik konsumen-
tów ma zdolność sądową w sprawach o ochronę konsumentów – postanowienie SA w Łodzi z dnia 28 września 2011r.,
I ACz 836/11, LEX nr 1499157; S. Kania, Status prawny powiatowego rzecznika konsumentów, Samorząd Terytorialny
2001, nr 5, s. 10
48 M. Rejdak, Postępowanie…, op.cit., s. 88; K. Weitz, Postępowanie…, op.cit., s. 191; M. Sychowicz [w:] Ko-
deks…(2014), op.cit., s. 241; M. Sorysz [w:] Kodeks…, op.cit.,, s. 247; Według A. Januchowskiego, obowiązujące
przepisy nie dają podstaw do wstąpienia rzecznika do postępowania, gdy to konsument jest pozwanym, a przedsiębiorca
powodem – A. Januchowski, Jakie uprawnienia dla rzecznika konsumentów, Rzeczpospolita PCD 2010, nr 12, s. 9, od-
miennie uważa S. Kania: „w przypadku gdy konsument jest pozwanym, powiatowy rzecznik konsumentów, aby wstąpić
do postępowania, musi uzyskać zgodę zarówno powoda (przedsiębiorcy), jak i pozwanego konsumenta. Jeżeli zaś kon-
sument jest powodem, wystarczy jego zgoda – S. Kania, Status…, op.cit., s. 8
49 M. Jędrzejewska, K. Weitz [w:] Kodeks…, op.cit., s. 235; J. Jodłowski, K. Weitz [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J.
Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2014, s. 240; M. Rejdak, Postępowanie…,
op.cit., s. 89; M. Sorysz [w:] Kodeks…, op.cit.,, s. 247
50 K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…, op.cit., s. 298
51 K. Weitz [w:] Postępowanie…, op.cit., s. 188
52 Uzasadnienie wyroku SN z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, Biuletyn SN 2006, nr 5, s. 12

21