Page 30 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

Katarzyna Anna Dadańska

Uniwersytet Szczeciński

Jeszcze o modelu regulacji umów konsumenckich
w polskim i Europejskim prawie cywilnym

1. Uwagi wprowadzające
Pytanie o optymalny model regulacji umów konsumenckich, wchodzący w szeroki zakres proble-
matyki konsumenckiej, w systemie europejskiego (a więc także polskiego) prawa prywatnego jest
w pierwszej kolejności pytaniem o zasadność odrębnej regulacji konsumenckiej w systemie prawa
prywatnego, tak w obszarze europejskim, jak i na szczeblu krajowym. Konieczność wprowadzenia
do europejskiego prawa prywatnego rozwiązań prawnych chroniących konsumenta, wydaje się nie
podlegać dyskusji i jest od lat konsekwentnie realizowana w prawodawstwie europejskim. Uzasad-
nia ją, przynajmniej prima facie, naturalna przewaga ekonomiczna profesjonalisty (przedsiębiorcy),
często o pozycji dominującej czy monopolistycznej nad klientem (którym może być konsument).
Na świecie, w tym i na obszarze Unii Europejskiej, zauważalny jest proces poszerzania się pola
regulacji umów konsumenckich. Początkowo ochrona tzw. „słabszej strony” umowy rozwinęła się
na tle tzw. umów regulowanych, umów dotyczących użytkowników usług powszechnych (dostaw
energii, gazu, wody, transportu publicznego), najemców lokali mieszkalnych, umów ubezpiecze-
nia, kredytu konsumenckiego. Później objęła swoim zakresem także inne rynki (telekomunikacyj-
ny, usług finansowych, ochrony zdrowia, edukacji, systemów emerytalnych, długoterminowych
inwestycji), z którymi wiążą się nowe, trudne do opanowania ryzyka. Prawną ochronę konsumenta
wspiera orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który promuje wizerunek do-
brze poinformowanego, racjonalnego i pewnego siebie konsumenta („consumer well informed, ob-

Niniejszy artykuł stanowi nawiązanie, rozwinięcie i kontynuację rozważań zawartych w opracowanym przeze mnie
rozdziale „W sprawie modelu regulacji umów konsumenckich w polskim prawie cywilnym – uwagi de lege lata i de lege
ferenda”, który został zamieszczony w monografii pt. „50 lat Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuń-
czego”, red. K. A. Dadańska, A. Tomczyk, Szczecin 2014, s. 21 -37.

E. Bagińska, Teoretyczne aspekty umów konsumenckich na tle prawnoporównwczym, w: Europeizacja prawa pry-
watnego, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, t. I, Warszawa 2008, s. 16.

30