Page 31 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

serwant and circumspect”), który zna swoje prawa i odważnie wyrusza na podbój obcych rynków.
Na tle tych rozwiązań pojawiły się nawet stwierdzenia o konieczności radykalnej zmiany prawa
cywilnego, co więcej, o jego rozpadzie na prawo konsumenckie i klasyczne prawo cywilne.

Prezentowane są jednak także poglądy, które kwestionują rację bytu specjalnego traktowania
konsumenta. Wskazuje się w nich na to, że kluczowe cele prawa konsumenckiego zostały już
osiągnięte i dalszy rozwój tego działu prawa nie ma sensu. „Nie jest bowiem intencją tego pra-
wa naruszanie praw i interesów stron umowy, ze wszystkimi wielokrotnie rozważanymi konse-
kwencjami”. Przyszedł czas na wbudowanie (reintegrację) ochrony konsumenta w system prawa
prywatnego. Pogląd ten wspiera teza, iż sytuacja konsumenta jest niejednokrotnie bardzo silna,
a szczególnie w Internecie, konsument jest „panem rynku”, gdyż rynek ten jest „rynkiem odbior-
cy”. Należy unikać nadmiernej, nieracjonalnej ochrony, która obraca się przeciwko dobrze poję-
tym interesom konsumenta.

Dotychczasowe zabiegi legislacyjne, podejmowane już od okresu negocjacyjnego, wskazują, iż
nie wypracowano jeszcze optymalnego modelu regulacji umów konsumenckich w systemie pol-
skiego prawa. Podejmowane działania prawotwórcze, podyktowane często zbyt małą ilością czasu,
nie pozwoliły na wypracowanie optymalnych rozwiązań. Ustawodawca krajowy, idąc niejako na
skróty, dokonuje z reguły transpozycji dyrektyw konsumenckich przede wszystkim do ustaw poza-
kodeksowych, uzasadniając taki wybór metody regulacji walorami przede wszystkim praktyczny-
mi oraz trudnościami, jakie stwarzałaby transpozycja kodeksowa10. Pozostaje to nie bez racji, gdyż
umowy konsumenckie, przynajmniej prima facie, nie wpisują się w pandektowy system Kodeksu
cywilnego, oparty na typizacji umów. Dyrektywy konsumenckie nie regulują bowiem z reguły

W. Szpringer, Sytuacja konsumenta na rynku usług bankowych, Praktyczna teoria.pl, www.praktycznateoria.pl/sytua-
cja-konsumenta/, dostęp 13.01.2015 r.; E. Łętowska, Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004, s. 64-66.

Tak M. Lutter, Polskie ustawodawstwo w ochronie konsumentów oraz inwestorów rynku kapitałowego, „Prawo
papierów wartościowych” 2001, nr 1, s. 5-6. Podaję za E. Łętowska, Prawo europejskie inspiracją dla dogmatyki prawa
cywilnego, „Studia Prawnicze” 2001, z. 3-4, s. 187.

H.W. Micklitz, Zur Notwendigkeit eines neuen Konzepts für die Fortentwicklung des Verbraucherrechts in der EU,
„Verbraucher und Recht“ 2003, nr 1, s. 2 i n.; podaję za W. Szpringer, op.cit., s. 1.

Ibidem. W literaturze ekonomicznej słusznie zwraca się uwagę na niejednoznaczność wpływu Internetu na pozycję
konsumenta. Z jednej strony daleko posunięta przejrzystość, możliwość porównania ofert rynkowych, a także pomijania
pośredników wzmacnia pozycję konsumenta. Z drugiej strony podkreśla się patologie związane z Internetem, problem
ochrony prywatności, nowe rodzaje oszustw, nadmierne zadłużenie, negatywne cechy handlu na odległość: brak możli-
wości obejrzenia towaru w naturze i uzyskania porady do istoty usługi bezpośrednio – „twarzą w twarz”. Tak W. Szprin-
ger, op.cit.,wraz z przytoczoną tam literaturą.

Jak wskazuje W. Szpringer, edukacja (m.in. finansowa) powinna zaczynać się tak wcześnie, jak to możliwe, najlepiej
w szkole. Dostawcy powinni sprawdzać, czy klienci przeczytali, ale także czy zrozumieli warunki umowne, zwłaszcza w
umowach długoterminowych, w tym skutki ekonomiczne zawartej umowy dla gospodarstwa domowego. Tak W. Szprin-
ger, op.cit., s. 14; zob. J.U. Frank, Bessere Conditionem für Verbraucher durch mehr Regulierung?, „Zeitschrift für
Bankrecht und bankwirtschft“ 2003, nr 57, s. 334; W. Kösters, S. Paul, S. Stein, Ordnunspolitische Analyse des
Vorschlags der Europäischen Kommission für eine EU-Verbracherkreditrichtlinie (statt Verbraucherschutz Gesetz
gegen den Verbraucher), Bochum, August 2003.

Zgodnie z art. 28 dyrektywy nr 2011/83/UE, państwa członkowskie zostały zobowiązane do przyjęcia i opubliko-
wania przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy do dnia 13
grudnia 2013 r., przy czym przepisy te powinny wejść w życie najpóźniej z dniem 13 czerwca 2014 r.

Przykładem jest uchwalona w dniu 30 maja 2014 r. ustawa o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r., poz. 827). Usta-
wa ta weszła w życie z dniem 25 grudnia 2014 r. dokonując transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
nr 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG
i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę
97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 304 z 22.11.2011 r., s. 64), dyrektywy 1999/44/WE Parla-
mentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych
i związanych z tym gwarancji (Dz. Urz. UE L 171 z 07.07.1999 r., s. 12, ze zm.) oraz dyrektywy 2002/65/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23.09.2002 r. dotyczącej sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz
zmieniającej dyrektywę Rady 90/619/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE (Dz. Urz. UE L 271 z 09.10.2002 r.,
str. 16, ze zm.).

10 Uzasadnienie projektu ustawy, Sejm RP VII Kadencji, Nr druku 2076.

31