Page 19 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

konsumentów30. Do spraw o ochronę zbiorowych interesów konsumentów zalicza się także sprawy
z zakresu regulacji energetyki (art. 47946 k.p.c.), telekomunikacji i poczty (art. 47957 k.p.c.), trans-
portu kolejowego (art. 47968 k.p.c.) oraz o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone
(art. 47936 k.p.c.)31.

3. Strona powodowa w sprawach o ochronę interesów konsumentów

Po stronie powodowej w sprawach o ochronę interesów konsumentów mogą występować nie tylko
osoby prywatne - konsumenci, których prawa (interesy) zostały naruszone (w tym także osoby ma-
jące legitymację materialną do zawarcia umowy, w której może być użyta kwestionowana klauzula
- art. 47938 § 1 k.p.c.), ale także wskazane normatywnie instytucje i organizacje działające w celu
ochrony indywidualnych i zbiorowych interesów konsumentów (organizacje pozarządowe zaj-
mujące się ochroną konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, Rzecznik Ubez-
pieczonych, czy Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów)32, jak również prokurator
i Rzecznik Praw Obywatelskich. Prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich wytaczają pozwy
w sprawach o ochronę konsumenta na zasadach ogólnych (art. 7 k.p.c. i 14 pkt 4 u. RPO33).

Warunkiem uwzględnienia powództwa wytoczonego przez organizację pozarządową zajmującą
się ochroną konsumentów, powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów, prokuratora, Rzecz-
nika Praw Obywatelskich, jest posiadanie przez nich legitymacji formalnej, a legitymacji materialnej
– przez podmiot, na rzecz którego powództwo zostało wytoczone34.

Występowanie poszczególnych podmiotów po stronie powodowej jest zróżnicowane. Ich udział
uzależniony jest od tego, czy ochrona praw konsumenta dotyczy ich indywidualnych, grupowych,
czy zbiorowych interesów.

Najczęściej stroną dochodzącą roszczeń konsumenckich jest sam konsument. Legitymacja czyn-
na konsumenta ma charakter materialny, pierwotny. Może on dochodzić indywidualnych interesów
wytaczając powództwo o zasądzenie świadczenia, o ustalenie i o ukształtowanie stosunku praw-
nego lub prawa35. Dochodzenie samodzielnie przez konsumenta indywidualnych praw w postępo-
waniu zwyczajnym i uproszczonym podlega co do zasady takim samym regułom jak dochodzenie

i T. Wiśniewskiego, Warszawa 2013, s. 593-594; Uprawnienie to przysługuje także prokuratorowi (art. 7 k.p.c.) oraz
organizacjom pozarządowym (w sprawie o ochronę konsumentów), których zadanie statutowe nie polega na prowadze-
niu działalności gospodarczej (art. 8 i 61 k.p.c.) - tak: K. Weitz, Postępowanie…, op.cit., s. 134; A.G. Harla, Postępowa-
nie…, op.cit., s. 32; T. Ereciński [w:] Kodeks…, op.cit., s. 720; odmiennie co do uprawnienia prokuratora - M. Szydło,
Ł. Błaszczak, Sprawa…, op.cit., s. 144

30 J. Szwaja, Ostatnie nowelizacje ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, cz.II, Monitor Prawniczy 2003, nr 1,
s. 78; E. Nowińska, M. du Vall [w:] Komentarz do ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Warszawa 2001, s. 200;
K. Gajda, Rozwiązywanie…, op.cit., s. 114

31 K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…, op.cit., s. 159, 164
32 E. Łętowska, Ochrona niektórych praw konsumentów, op.cit., s. 162-163; K. Gajda-Roszczynialska, Sprawy…,
op.cit., s. 157
33 Ustawa z dnia 15 lipca 1987r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. 2014, poz. 1648 t.j.); Legitymacja prokura-
tora i RPO ma charakter pochodny - E. Łętowska, Ochrona niektórych praw konsumentów, op.cit., op.cit., s. 163
34 Brak legitymacji materialnej konsumenta, lub formalnej organizacji pozarządowej i rzecznika konsumentów skut-
kuje oddaleniem powództwa - T. Misiuk, Udział organizacji społecznych w procesie cywilnym, Nowe Prawo 1965, nr
6, s. 634-635; Przyjmuje się, że chociaż na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji konsument nie
posiada szczególnej legitymacji czynnej, przepisy tej ustawy nie uchylają przepisów kodeksu postępowania cywilnego
dotyczących możliwości wszczynania postępowania cywilnego i udziału w nim określonych podmiotów. Dlatego na
zasadach ogólnych pozwy służące ochronie indywidualnych interesów konsumentów w sprawach o czyny nieuczciwej
konkurencji mogą wnosić organizacje pozarządowe oraz powiatowy rzecznik konsumentów – tak: J. Szwaja [w:] Ustawa
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, pod red. J. Szwai, Warszawa 2001, s. 544-556; J. Szwaja, Ostatnie
nowelizacje ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, cz.II, Monitor Prawniczy 2003, nr 1, s. 13,15 ; K. Gajda,
Rozwiązywanie…, op.cit., s. 115
35 M. Rejdak, Współczesne…, op.cit., s. 463

19