Page 12 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

i turystyki, spory dotyczące domen internetowych, spory z udziałem konsumentów i przedsiębior-
ców oraz spory objęte tzw. postępowaniem grupowym. Znowelizowane przepisy o mediacji z po-
wodzeniem znajdą zastosowanie w przypadku sporów z udziałem przedsiębiorców i konsumentów
w ramach transakcji typu e-commerce, szczególnie tych z elementem transgraniczności15.

Zakres podmiotowy mediacji obejmuje, co do zasady, nieoznaczony krąg podmiotów, a zatem
z instytucji mediacji mogą skorzystać wszystkie podmioty, które występują w postępowaniu cywil-
nym w charakterze strony, co wynika z uzasadnienia rządowego projektu ustawy wprowadzającej
instytucję mediacji do polskiej procedury cywilnej. Zasadniczo wyróżnia się dwa podstawowe
tryby prowadzenia mediacji. Zgodnie z przepisem art. 1831 § 2 k.p.c. mediację prowadzi się na
podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji.

5. Przebieg postępowania mediacyjnego

W literaturze podnosi się, że jedną z głównych cech mediacji jest elastyczność oraz brak sztyw-
nych reguł proceduralnych (brak formalizmu), co odróżnia ją od postępowania sądowego. Ce-
chy te przekładać się będą również na przebieg postępowania mediacyjnego prowadzonego przed
mediatorem16. Przebieg postępowania mediacyjnego zależeć będzie w głównej mierze od działań
podejmowanych przez mediatora, który musi brać pod uwagę m.in. stopień zaawansowania sporu,
jego kompleksowy charakter, możliwość wzięcia przez strony aktywnego udziału w rozwiązywa-
niu sporów, nierównowagę stron, style negocjacyjne stosowane przez strony, a także oczekiwania
stron wobec mediatora z jednej strony i rozumienie przez niego swojej roli. Ciekawym rozwiąza-
niem będzie prowadzenie postępowania mediacyjnego przy pomocy metod ODR, gdzie wprowa-
dzone jest odstępstwo od zasady bezpośredniego udziału stron i mediatora w posiedzeniach media-
cyjnych, a komunikacja między stronami i mediatorem odbywa się przy wykorzystaniu internetu.

We Francji mediację dzieli się zasadniczo na trzy fazy: (1) określenie i wyjaśnienie stanowisk
uczestniczących stron, (2) ustalenie i przedstawienie interesów i potrzeb stron, (3) wspólne znale-
zienie rozwiązania, które uwzględni wszystkie interesy stron. Model holenderski rozróżnia nato-
miast cztery fazy: (1) faza wstępna: przeprowadzenie wywiadu ze stronami, (2) faza eksploracji:
wskazanie konfliktów i oczekiwań stron, (3) faza pertraktacji, (4) faza finalna: określenie wyników
pertraktacji w porozumieniu mediacyjnym. Najbardziej rozbudowany jest pięciofazowy model nie-
miecki. Wyróżnia się tu następujące fazy: (1) faza wprowadzenia i otwarcia (zwany także monolo-
giem mediatora): wyjaśnienie istoty postępowania mediacyjnego, roli uczestników, sposobów wy-
nagrodzenia mediatora, poszczególnych zasad w ramach postępowania (poufność, dobrowolność),
(2) inwentaryzacja: określenie i wyjaśnienie podłoża samego konfliktu, (3) określenie interesów
stron uczestniczących w mediacji, (4) opracowanie możliwości rozwiązania konfliktu: w pierwszej
kolejności, poszukiwanie rozwiązań przez strony, ewentualnie dopuszcza się możliwość oceny ze
strony mediatora w ramach mediacji ewaluatywnej, (5) zawarcie ugody lub podobnego rodzaju
porozumienia: prezentacja wypracowanego rozwiązania17.

6. Podsumowanie

Na funkcjonowanie instytucji mediacji w polskim postępowaniu cywilnym należy w pierwszej
kolejności spojrzeć poprzez pryzmat podstawowego pytania, a mianowicie, czy w istocie korzysta-
nie z tej alternatywnej metody rozwiązywania sporów doprowadziło do odciążenia sądownictwa

15 Chodzi przede wszystkim o wykonywanie zawartych umów sprzedaży lub świadczenia usług, również przy pomocy in-
ternetu. Szerzej na temat zagadnienia pozasądowego rozwiązywania sporów internetowych, por. M. Białecki, Mediacja online…

16 Szerzej na temat przebiegu mediacji online, por. M. Białecki, Mediacja online…
17 Por. szerzej: M. Białecki, Mediacja w…, s. 76 - 77.

12