Page 11 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

3. Cele i ratio legis wprowadzenia mediacji

Mając na uwadze cele wprowadzenia instytucji mediacji, wskazuje się po pierwsze na dążenie do od-
ciążenia sądownictwa państwowego oraz po drugie na ułatwienie dochodzenia roszczeń cywilnych
i udzielenie ochrony prawnej stronom, które wybiorą taką metodę rozwiązania sporu12. Zagadnieniem
otwartym pozostaje kwestia, czy rzeczywiście mediacja w obecnym kształcie i z ukształtowanym do
niej podejściem przyczyniać się będzie do wprowadzenia zmian w kulturze prawnej, skutkujących
widocznym odciążeniem sądów powszechnych, również w kontekście spraw z udziałem konsumen-
tów i przedsiębiorców. Kolejnym znakiem zapytania jest przywoływany w doktrynie ewentualny
wpływ mediacji na ustrojową rolę sądów, tworzenie nowych wzorców współpracy sądów z in-
stytucjami pozasądowymi oraz zmianę społecznych wzorców rozstrzygania sporów, szczególnie
tych o zasięgu transgranicznym. Liczne sukcesy w wykorzystaniu instytucji mediacji w niektórych
systemach prawnych, gdzie duża liczba spraw cywilnych kończy się zawarciem ugody przed me-
diatorem, zadecydowały o ostatecznym wprowadzeniu tej instytucji do polskiego Kodeksu Postę-
powania Cywilnego13.

Przepisy regulujące mediację w sprawach cywilnych zostały dodane ustawą z dnia 28 lipca
2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 172, poz. 1438). Ta sama ustawa uchyliła dotychczasowe przepisy dotyczące sądu polubowne-
go, zawarte w księdze trzeciej części pierwszej Kodeksu Postępowania Cywilnego i wprowadziła
nową regulację sądownictwa polubownego (arbitrażowego) w piątej części kodeksu, czyli po czę-
ści dotyczącej międzynarodowego postępowania cywilnego. Mediacja polega na rozwiązywaniu
sporu przez strony z pomocą mediatora, w przeciwieństwie do arbitrażu, którego istotą jest nato-
miast władcze rozstrzygnięcie arbitrów.

Wprowadzenie instytucji mediacji do polskiego postępowania cywilnego miało na celu usta-
nowienie alternatywnego do sądowego postępowania cywilnego sposobu rozwiązywania spraw
cywilnych. Jako punkt wyjścia przyjęto, aby rozwiązania dotyczące mediacji były proste i nie-
skomplikowane, a przy tym nie naruszały zasad postępowania pojednawczego, jak również ugody
sądowej. Zdaniem autorów projektu ustawy mediacja miała ułatwić dochodzenie roszczeń w spra-
wach cywilnych, a także udzielać skutecznej ochrony prawnej podmiotom, które zdecydują się na
ten tryb dochodzenia swoich roszczeń. Kierując się tymi założeniami, przyjęto, że w drodze media-
cji będzie można rozwiązać spór cywilnoprawny poprzez zawarcie ugody przed mediatorem, która
to ugoda będzie miała moc prawną ugody sądowej po zatwierdzeniu jej przez sąd. Ustawodawca
przyjął ponadto, iż wszczęcie postępowania mediacyjnego będzie wywierało skutki także w sferze
prawa materialnego, albowiem przerywać będzie bieg terminu przedawnienia. W celu umożliwie-
nia stronom stosunku cywilnoprawnego jak najszerszego korzystania z instytucji mediacji przy-
jęto, iż w drodze mediacji będą mogły być rozwiązane wszelkie sprawy cywilne, które mogą być
rozstrzygnięte w drodze ugody zawartej przed sądem, co wynika z przepisu art. 10 k.p.c.14.

4. Wszczęcie mediacji. Zakres przedmiotowy i podmiotowy mediacji

W celu umożliwienia stronom stosunku cywilnoprawnego jak najszerszego korzystania z mediacji
przyjęto, iż w drodze mediacji będą mogły być rozwiązywane wszelkie sprawy cywilne, które
mogą być zakończone w drodze ugody zawartej przed sądem (zakres przedmiotowy mediacji).

Mediacja będzie dopuszczalna we wszystkich sprawach cywilnych, w których dopuszczalne jest
zawarcie ugody, co wynika z treści art. 10 k.p.c. Jako przykłady sporów, które mogą być rozwią-
zane na drodze mediacji można wymienić m.in.: spory z zakresu prawa budowlanego, hotelarstwa

12 Por. także: M. Białecki, Mediacja w…, s. 37 i nast.
13 Na temat mediacji w ustawodawstwach innych państw, por. M. Białecki, Mediacja w…, s. 58 i nast.
14 Por. szerzej: M. Białecki, Mediacja w…, s. 37 i nast.

11