Page 9 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

zdefiniować jako polubowny i pojednawczy sposób rozwiązywania konfliktów i sporów oparty na
idei dążenia do porozumienia oraz na znalezieniu kompromisowego wyjścia z sytuacji konfliktowej.
Pojęcie ADR w ujęciu szerokim obejmuje katalog wszelkich typów działalności mającej na celu mini-
malizowanie możliwości powstania sporu. Już na tym etapie rozważań należy zaznaczyć, że mediacja
stanowi jedną z metod stosowanych w ramach ADR. W doktrynie wymienia się wiele cech wspól-
nych, które ostatecznie zadecydowały o popularności alternatywnych metod rozwiązywania sporów.
Zalicza się do nich: relatywną szybkość postępowania, redukcję kosztów postępowania, odformali-
zowanie, udział ekspertów, pozytywny wpływ tych form na relacje pomiędzy stronami, satysfakcję
psychologiczną stron, element asekuracyjny w postaci możliwości skorzystania przez strony z modeli
sądowych. Nie ulega wątpliwości, że termin ADR jest pojęciem wieloznacznym i traktowanym jako
naturalna konsekwencja rozwoju społecznego. Powstanie tych metod powiązane jest z reakcją na kry-
zys sądownictwa amerykańskiego. W Stanach Zjednoczonych ADR jest wykorzystywane z powodze-
niem w sprawach cywilnych, głównie w sporach związanych z handlem i przemysłem, oraz sporach
z udziałem konsumentów i przedsiębiorców. Genezy pojęcia alternatywnych metod rozwiązywania
sporów należy upatrywać w tradycji amerykańskiego systemu prawnego, gdzie w drugiej połowie XX
w. zaczął rozwijać się ruch tzw. pozasądowych metod rozwiązywania sporów cywilnych. Koncepcja
ADR stanowiła odpowiedź na system sądownictwa powszechnego, który stanowił jedyną dostęp-
ną, zinstytucjonalizowaną metodę rozstrzygania sporów między skonfliktowanymi stronami. Bez-
pośrednim asumptem dla idei stworzenia alternatywy wobec tradycyjnego wymiaru sprawiedliwości
był zatem kryzys sądu jako monopolistycznej instytucji rozstrzygania sporów. Twórcy tej idei dostrze-
gali w tym zjawisku remedium na niedomagania wymiaru sprawiedliwości, a jego cele sprowadzały
się do: odciążenia sądów napływającymi sprawami, ułatwienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości,
zapobiegania przewlekłości postępowań, zmniejszenia kosztów postępowania, a także otwarcia drogi
do szybszego i w konsekwencji łatwiejszego rozwiązywania sporów. Cechami wyróżniającymi ADR
są: niewiążący charakter, całkowita dobrowolność decyzji, możliwość wpływu na prawo materialne
i procesowe, a także rozwiązywanie problemów w oparciu o faktyczne interesy stron.

Popularyzowanie metod o cechach ADR w środowiskach prawniczych z pewnością nie będzie
stanowiło remedium na niedomagania wymiaru sprawiedliwości i nie uzdrowi go, ale może być
alternatywą, z której strony będą coraz chętniej korzystać pod warunkiem jednak, że położy się
nacisk również na sferę profesjonalizmu osób zaangażowanych w model pozasądowy wymiaru
sprawiedliwości.

Termin ODR (ang. Online Dispute Resolution) wiąże się ściśle z pojęciem ADR (Alternative
Dispute Resolution) i oznacza polubowny i pojednawczy sposób rozwiązywania sporów online za
pomocą tradycyjnych metod ADR, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii informatycz-
nych (ITC). W doktrynie spotyka się wiele terminów służących określeniu pojęcia ODR i zaliczyć
do nich można m.in.: Internet Dispute Resolution (iDR), Online ADR (oADR), Electronic Dispute
Resolution (eDR), bądź Electronic ADR (eADR). ODR postrzegane jest jako forma coraz częściej
wykorzystywana, co implikowane jest rozwojem innowacyjnych technologii informatycznych, znaj-
dujących zastosowanie także w ramach tzw. e-justice, stanowiąc przejaw usprawniania wymiaru
sprawiedliwości. Metody rozwiązywania sporów przy pomocy technik online mogą być bardzo
zróżnicowane, od tych, gdzie strony mają pełną kontrolę nad postępowaniem (mediacja online),
do tych, gdzie osoba trzecia ma pełną kontrolę nad przebiegiem postępowania i jego wynikiem

Por. M. Białecki, Mediacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s. 20; E. Gmurzyńska, Mediacja w sprawach
cywilnych w amerykańskim systemie prawnym – zastosowanie w Europie i w Polsce, Warszawa 2007, s. XIII;; K. Ma-
nia, ODR (Online Dispute Resolution) - podstawowe zagadnienia, ADR Arbitraż i Mediacja, Nr 1(9)/2010, s. 74 - 75.

Information and Communication Technology.
Szerzej: K. Mania, op. cit., s. 74.
Szerzej: M. Białecki, Mediacja online (cyber-mediacja), publikacja przygotowana w ramach opracowania Centra
Arbitrażu i Mediacji - projekt pilotażowy na zlecenie Ministerstwa Gospodarki (w chwili obecnej w fazie przygotowania
do druku).