Page 82 - KONSUMENT WOBEC WYZWAN WSPOLCZESNOSCI

Konsument wobec wyzwań współczesności. Aspekty prawa materialnego i procesowego

k.c. wypada przyjąć, że to na przedsiębiorcy będzie spoczywać ciężar dowodu wyłączenia zasto-
sowania tego przepisu w danej sytuacji.

Poczynione uwagi wskazują, że art. 3831 k.c. normuje jedynie maksymalną dopuszczalną wy-
sokość opłaty, której przedsiębiorca może żądać od konsumenta celem pokrycia kosztów ponie-
sionych w związku ze sposobem zapłaty, z którego skorzystał konsument. Przepis ten nie stano-
wi natomiast podstawy do kierowania takiego żądania. Żeby obowiązek poniesienia takiej opłaty
powstał po stronie konsumenta, konieczne będzie jego zobowiązanie się w tej mierze wynikające
z oświadczenia woli. Wskazuje na to jednoznacznie art. 10 ust. 1 u.p.k., zgodnie z którym najpóź-
niej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową przedsiębiorca ma obowią-
zek uzyskać wyraźną zgodę konsumenta na każdą dodatkową płatność wykraczającą poza uzgod-
nione wynagrodzenie za główne obowiązki umowne przedsiębiorcy17. Zgody takiej nie można
domniemywać jedynie w oparciu o to, że konsument wybrał określony sposób dokonania zapłaty.
Jeżeli zatem konsument nie złożył wyraźnie stosownego oświadczenia woli, to nie ma obowiązku
zapłaty przedmiotowej opłaty.

Należy także zauważyć, że art. 8 pkt 3 u.p.k. i art. 12 ust. 1 pkt 5 u.p.k. zobowiązują przedsiębiorcę
do poinformowania konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o istnieniu i wysokości opłaty z tytułu
skorzystania z wybranego sposobu zapłaty najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli
związania się umową pociągającą za sobą dokonanie płatności. Udzielenie takiej informacji później
nie jest zasadniczo dopuszczalne. Jedynie wyjątkowo może wystąpić sytuacja, w której przedsiębior-
ca skorzysta z przyznanej ustawą możliwości poprzestania na wskazaniu konsumentowi samego obo-
wiązku uiszczenia takiej opłaty. Wynika to stąd, że charakter tej opłaty umożliwia zazwyczaj w dość
łatwy sposób ustalenie jej wysokości, zaś odstąpienie od podawania wysokości opłaty ustawodawca
uzależnia właśnie od braku możliwości dokonania stosownego obliczenia18. Niewykonanie przez
przedsiębiorcę obowiązku udzielenia wskazanych informacji powoduje natomiast, że konsument nie
będzie zobowiązany do poniesienia żądanej opłaty. W odniesieniu do umów zawieranych poza loka-
lem przedsiębiorstwa lub na odległość wynika to z art. 23 u.p.k., zaś w przypadku pozostałych umów
– z braku określenia wysokości opłaty dodatkowej, stanowiącej w myśl art. 8 pkt 3 u.p.k. w zw. z art.
10 ust. 1 u.p.k. kluczowy element oświadczenia woli konsumenta obejmującego wyrażenie zgody na
dodatkową opłatę19.

W każdym przypadku, w którym nie powstało zobowiązanie konsumenta do poniesienia opłaty
za skorzystanie z określonego sposobu zapłaty, niemniej jednak faktycznie tę opłatę poniósł, bę-
dzie mu przysługiwać roszczenie o zwrot całości uiszczonego świadczenia jako nienależnego (art.
410 k.c.).

17 Por. K. Zagrobelny (w:) Kodeks…, wyd. 6, komentarz nr 5 i 6 do art. 3831 k.c. Art. 10 ust. 1 u.p.k. znajduje za-
stosowanie poprzez art. 25 u.p.k. do wszelkich umów zawieranych z konsumentem do których znajdują zastosowanie
przepisy tej ustawy.

18 Zgodnie z zasadą exceptiones non sunt extendendae brak możliwości ustalenia wysokości opłaty należy interpreto-
wać ściśle.

19 Warto także zauważyć, że nieudzielenie informacji wymaganej przez art. 8 pkt 3 u.p.k. i art. 12 ust. 1 pkt 5 u.p.k
stanowi wykroczenie z art. 139a k.w.

82